ΔΥΟ ΛΕΥΚΩΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΣΤΕΡΗ

Στέρης

Επιμέλεια έκθεσης και έκδοσης: Νατάσα Καραγγέλου,
με τη συνεργασία της Μαρίας Σαρρή
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2008

383 σελ., τιμή 50.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 42.50 €

 

Το λεύκωμα για τον καλλιτέχνη Στέρη εκδόθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης «ΣΤΕΡΗΣ. Έργα από την συλλογή Κουτουλάκη», που παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη από τις 23 Μαΐου έως τις 27 Ιουλίου 2008. Στο λεύκωμα περιλαμβάνονται:

• τα ζωγραφικά έργα και σχέδια που παρουσιάζονται στην έκθεση,
• κείμενα των Άγγελου Δεληβορριά (Διευθυντή Μουσείου Μπενάκη), Μανώλη Κουτουλάκη (συλλέκτη), Κάτιας Σταυρόπουλου (τεχνοκριτικού), Μάγδας Κουμπαρέλου (ιστορικού τέχνης), Αντώνη Κωτίδη (καθηγητή ιστορίας της τέχνης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) και Ευγένιου Δ. Μαθιόπουλου (αναπληρωτή καθηγητή ιστορίας της τέχνης, Πανεπιστήμιο Κρήτης),
• τα περίφημα 18 Κριτικά άρθρα γύρω από μια έκθεση, απάντηση στο άρθρο του Ζαχαρία Παπαντωνίου, τότε διευθυντή της Εθνικής Πινακοθήκης, τεχνοκριτικoύ, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα, στις 25/04/1931.


Γεράσιμος Στέρης / Guelfo Ammon d’ Este, 1898-1987

Κείμενα - επιμέλεια: Μάγδα Κουμπαρέλου Αθήνα, Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, 2001, 159 σελ., τιμή 15.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 12.75 €

Το βιβλίο Γεράσιμος Στέρης / Guelfo Ammon d’ Este, 1898-1987 συνόδευε την έκθεση «Γεράσιμος Στέρης. Ζωγραφική και Σχέδια. Η περίοδος της Αμερικής» που παρουσιάστηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, το Νοέμβριο του 2006. Η έκθεση περιλάμβανε περίπου 90 έργα της περιόδου της Αμερικής (1936-1987) που ανήκουν στη συλλογή της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ο Γεράσιμος Σταματελάτος, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1898 στο Διγαλέτο της Κεφαλονιάς. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δασκάλους τον Δ. Γερανιώτη και τον Γ. Ιακωβίδη και (ύστερα από μια μικρή διακοπή για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στην Χαρτογραφική Υπηρεσία της Αθήνας) συνέχισε στο Παρίσι στην Académie Julian, στη Σορβόννη και στη Σχολή Καλών Τεχνών με καθηγητές τον Μπωντουέν και τον Πιερ Λωράνς. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1931 και την ίδια χρονιά πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα. Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας των έργων του δίχασε κριτικούς και φιλότεχνους. Στην επίθεση του επίσημου τεχνοκρίτη και διευθυντή της Εθνικής Πινακοθήκης Ζαχαρία Παπαντωνίου, απάντησαν οι προοδευτικοί διανοούμενοι της Ελλάδας με τα περίφημα δεκαοκτώ άρθρα, τα οποία αποτελούν ένα είδος μανιφέστου για τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα. Από το 1931 έως και το 1936 ο Στέρης ταξίδεψε στην Ευρώπη όπου πραγματοποίησε κάποιες εκθέσεις. Το 1932 συνεργάστηκε με τον Δημήτρη Πικιώνη στα σκηνικά του θεάτρου «Κεντρικόν» και το 1935 με τον Φώτη Κόντογλου στις ανα­στη­λώ­σεις του Μυστρά. Η τελευταία του έκθεση στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε στο Βόλο το 1936.

To πέρασμα του Στέρη από τον κόσμο της ελληνικής ζωγραφικής υπήρξε πολύ σύντομο, αλλά σημαντικό και καθοριστικό. Υπήρξε ελληνοκεντρικός όπως όλοι οι καλλιτέχνες της γενιάς του και υπηρέτησε το ζητούμενο τους για επιστροφή στις ρίζες της φυλής, αλλά μόνο θεματολογικά και με μορφοπλαστικό λόγο λιτό και αυστηρό, πυκνό και περιεκτικό, ο οποίος του προσέδωσε μοναδικότητα. Με αυτόν απορρίπτει κάθε ακαδημαϊκή αντίληψη για την τέχνη και το ωραίο και προβάλλει ένα όραμα στο οποίο η εντύπωση της Ελλάδας υποβάλλεται με μια γλώσσα τολμηρή στη λιτότητά της και τη συνοπτικότητά της, ίσως η τολμηρότερη στην περιοχή της ελληνικής ζωγραφικής ως εκείνη την εποχή.

Στις 15 Δεκεμβρίου του 1936 επιβιβάστηκε στο πλοίο «Νορμανδία» και έφυγε οριστικά για την Αμερική, αφήνοντας ένα μπαούλο με τα έργα του και τα πράγματά του στον βιομήχανο φίλο του Γεώργιο Ν. Πολίτη στην Αθήνα και παίρνοντας μαζί του μια μικρή βαλίτσα, μέσα στην οποία είχε και το γνωστό ποίημα του Σεφέρη «Άρνηση». Ποίημα συμβολικό με τρεις αλλεπάλληλες αρνήσεις, όσες ήταν και οι αρνήσεις του Στέρη στη συνέχεια της ζωής του. Απαρνήθηκε την οικογένειά του, την καταγωγή του και τη ζωγραφική του. Έκτοτε δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα, απαρνούμενος τόσο τον τόπο καταγωγής του, όσο και το όνομά του. Αρχικά εργάστηκε στο Χόλλυγουντ, ενώ το 1938 μετά από διαγωνισμό αναλαμβά­νει τη διακόσμηση του ελληνικού περιπτέρου στη μεγάλη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης. Τα επόμενα χρόνια ταξιδεύει στην Ευρώπη και την Αμερική μαζί με τη σύζυγό του με το όνομα George de Steris. Για τη δραστηριότητά του στη διετία 1946-48 δεν υπάρχει καμιά επιβεβαιωμένη πληροφο­ρία. Το 1949 πολιτογραφήθηκε Αμερικανός πολίτης και άλλαξε το όνομά του σε Guelfo Ammon d’ Este.

Από το 1950 και μετά δίδαξε ζωγραφική σε σχολές της Νέας Υόρκης, ενώ συγχρόνως ασχολήθηκε με την προώθηση σε δημοπρασίες παλαιών βιβλίων, εκδόσεων τέχνης, χαρακτικών και έργων ζωγραφικής, κυρίως Γάλλων καλλιτεχνών. Το 1980 εγκαταστάθηκε μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του στη Νίκαια της Γαλλίας, από όπου ταξίδευαν συχνά στο Παρίσι. Εκεί εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα της ασθένειάς του. Πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1987. Το 1988 η σύζυγός του ανακάλυψε την ελληνική του καταγωγή και έφερε μεγάλο αριθμό έργων του στην Ελλάδα.