ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ, 1784-1974

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ, 1784-1974
Εφημερίδες, Περιοδικά, Δημοσιογράφοι, Εκδότες
Τόμοι Α΄-Β΄-Γ΄-Δ΄

Επιμέλεια: Λουκία Δρούλια − Γιούλα Κουτσοπανάγου
Αθήνα, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών –

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 2008
2.400 σελ., τιμή 160.00 € (όλη η σειρά) / στο βιβλιοπωλείο μας 136.00 €


H τετράτομη «Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου, 1784-1974», αποτελεί καρπό μιας προσπάθειας που ξεκίνησε με το ομώνυμο ερευνητικό πρόγραμμα του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών το 1995. Με χρονική αφετηρία το 1784, έτος έκδοσης της πρώτης ελληνικής εφημερίδας στη Βιέννη και καταληκτική χρονολογία την Μεταπολίτευση, περίοδο που αποτελεί τομή και στην ιστορία του Τύπου, η «Εγκυκλοπαίδεια» προσφέρει ένα πανόραμα της έντυπης δημοσιογραφίας και των πρωτεργατών της στην ελληνική επικράτεια και στο εξωτερικό, όπου αναπτύχθηκε ο ελληνισμός.

Η «Εγκυκλοπαίδεια» απαρτίζεται από τρία μέρη: περίγραμμα ιστορίας του Τύπου, αλφαβητικά ταξινομημένα λήμματα και παραρτήματα. Τα κείμενα που προτάσσονται των λημμάτων αποτελούν ένα συνοπτικό και πολύ κατατοπιστικό περίγραμμα της ιστορίας του Τύπου κατά τους δύο και πλέον αιώνες του βίου του. Ξεκινώντας από τον προεπαναστατικό Τύπο και φθάνοντας έως την περίοδο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και την Μεταπολίτευση, παρουσιάζεται με ενάργεια η άρρηκτη, αμφίδρομη σχέση του Τύπου με τις αναπτυσσόμενες ελληνικές κοινωνίες, σε όλες τους τις εκφάνσεις και ιδιαίτερα με την πολιτική και την πολιτισμική ζωή, καθώς και ο ειδικός ρόλος του εντός συγκεκριμένων ιστορικών περιόδων.

Πρωτοσέλιδο της καθημερινής
απογευματινής εφημερίδας « ΤΑ ΝΕΑ»
Αθήνα, 22 Φεβρουαρίου 1973

Τη συντακτική ομάδα του έργου πλαισίωσε ένα επιτελείο 340 συνεργατών (καθηγητές πανεπιστημίου, ιστορικοί και άλλοι κοινωνικοί επιστήμονες, δημοσιογράφοι, βιβλιοθηκάριοι, αρχειονόμοι, μελετητές τοπικής ιστορίας, συλλέκτες) που κατέθεσαν τις γνώσεις και τους καρπούς των ερευνών τους στα πάνω από 2.300 λήμματα της «Εγκυκλοπαίδειας», τα οποία συνοδεύονται από περίπου 1.600 φωτογραφίες. Από τα 2.300 λήμματα, τα 1.600 των εντύπων (εφημερίδων και περιοδικών) καλύπτουν, ενδεικτικά, το σύνολο της επικράτειας αλλά και του εξωτερικού, καθώς και όλο το εύρος του πολιτικού φάσματος. Τέλος, η παρουσίαση και άλλων κατηγοριών εντύπων (αθλητικά, οικονομικά, φιλολογικά, καλλιτεχνικά, παιδικά, επιστημονικά, θρησκευτικά, γυναικεία, παιδαγωγικά, επαγγελματικά κ.α.) καθιστά πληρέστερη την εικόνα αυτού του "πανοράματος" του Τύπου.

 Εξώφυλλο της μηνιαίας λογοτεχνικής
επιθεώρησης «Ο ΝΟΥΜΑΣ»
τεύχος 2ο, περίοδος γ΄, χρόνος κγ΄
Φεβρουάριος 1931

Στα 700 περίπου λήμματα για τα πρόσωπα που ενεπλάκησαν στην παραγωγή των εντύπων, παρουσιάζονται όχι μόνο οι σημαντικότεροι και γνωστότεροι εκδότες, αλλά και οι λιγότερο γνωστοί, αυτοί των εντύπων της περιφέρειας και του εξωτερικού, που κατέβαλαν τις δικές τους προσπάθειες για την ανάπτυξη του Τύπου.

Πρωτοσέλιδο της απογευματινής
εφημερίδας «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ»
Θεσσαλονίκη, 27 Μαΐου 1963

Το έργο ολοκληρώνεται με Παραρτήματα. Στο πρώτο, παρουσιάζονται τα σύντομα ιστορικά των ενώσεων και σωματείων του Τύπου, που με τη δράση τους συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωσή του, καθώς και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων όσων εργάζονται στο χώρο αυτό. Η σχολιασμένη Γενική Βιβλιογραφία που ακολουθεί, παρουσιάζει τον Τύπο ως αντικείμενο έρευνας και αποτελεί πολύτιμο βοήθημα για τους αυριανούς μελετητές του θέματος. Κατόπιν, η σύντομη παρουσίαση της νομοθεσίας περί Τύπου από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους καταγράφει τις "περιπέτειές" του και τους δύσκολους δρόμους της αυτονόητης, σήμερα, ελευθεροτυπίας. Τέλος, το φωτογραφικό ένθετο των τελευταίων σελίδων απεικονίζει το "ταξίδι" των εντύπων προς τον τελικό αποδέκτη τους, τον αναγνώστη.

 Ανάγνωση εφημερίδας, Αθήνα, 1923
Γεώργιος Πολίτης / Φωτογραφικό αρχείο Ε. Λ. Ι. Α.