ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ

Δημήτρης Δ. Αρβανιτάκης
ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ
η Ape italiana, ο Ανδρέας Κάλβος, η ιστορία

Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2010
452 σελ., τιμή 24.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 21.60 €

Μετά τα συντρίμμια των ελπίδων που είχαν ξυπνήσει στον ιταλικό κόσμο η γιακωβίνικη έκρηξη (1796-1799) και ο Ναπολέων: η εξορία. Στο Λονδίνο του 1819 μία μικρή ομάδα ιταλών, μαζί τους και ο Ανδρέας Κάλβος, εκδίδει ένα βραχύβιο περιοδικό που δεν θα μείνει στην ιστορία: L’ Ape italiana a Londra (Η Ιταλική μέλισσα στο Λονδίνο). Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, ποια η ζωή και ποιες οι ιδεολογικές τους διαδρομές; Ποιο το περιεχόμενο και ποιοι οι στόχοι του περιοδικού;
Ο λόγος της Ape italiana (για την πατρίδα και την πολιτική, την ιστορία, τη λογοτεχνία και τη γλώσσα, τις θετικές επιστήμες και την αρχαιολογία) νοηματοδοτείται μέσα από τη μεγάλη συζήτηση για το Risorgimento, την ιταλική εθνική παλιγγενεσία. Στην εποχή της εθνικής αφύπνισης, η πατρίδα δεν νοείται πια ως γενέθλιος τόπος: γίνεται ο τόπος της ελευθερίας και των πολιτικών θεσμών. Ο λόγος της Ape italiana τοποθετείται σε αυτήν ακριβώς την ιστορική καμπή: στην πορεία προς τη μορφοποίηση του έθνους, προς την οικοδόμηση της ελεύθερης πατρίδας. Οι άνθρωποι του περιοδικού μας βρίσκονται στον δρόμο προς αυτή την πατρίδα.

Το Holland House υπήρξε κέντρο των βρετανών υποστηρικτών της Ιταλίας και φιλόξενη στέγη για τους ιταλούς εξόριστους

Μέσα σε αυτό το πανόραμα φωτίζονται αλλιώς τα κρίσιμα χρόνια του Κάλβου, εκείνα της πρώτης ιταλικής περιόδου κι αυτά του Λονδίνου: εκείνο το πέμπτον του αιώνος , που τον είδε εις ξένα έθνη. Ρήξεις και συνέχειες, διαδρομές και φιλίες, φιλοδοξίες και όνειρα, βήματα και απογοητεύσεις, ιδεολογικές και αισθητικές μετακινήσεις. Πως όλοι αυτοί οι σεισμοί λόγω λόγων και ανθρώπων επηρέασαν τον δικό του κόσμο; Μήπως αυτοί ακριβώς, πέρα και πριν από την ελληνική πατρίδα που κάποτε θα τον υιοθετούσε, του έδωσαν τα πρώτα εργαλεία ανάγνωσης, τα υλικά για να χτίσει τις ─ιταλικές και ελληνικές─ λέξεις του;

Το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους της Ape italiana
(15 Απριλίου 1819)

Ο Κάλβος δεν μπορούσε να γνωρίζει τις κατοπινές ταξινομήσεις που τον αγαλματοποίησαν στο ενσταντανέ και τον ρόλο του «έλληνα εθνικού ποιητή». Εκείνος, όπως κάθε άνθρωπος, έβλεπε τη ζωή του ως ερώτημα, ως διαδικασία: η ζωή του ήταν τα βήματα του δικού του δρόμου. Κι έτσι, αν έπαιρνε, κι αυτός, τον δρόμο προς την πατρίδα, προς τη δική του πατρίδα, στον δρόμο αυτόν τον παρακολουθούμε να βηματίζει μαζί με τούτους εδώ τους ιταλούς φίλους και εχθρούς του.


Ο Δημήτρης Αρβανιτάκης γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών. Με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών εργάστηκε στο Ελληνικό Ινστιτούτο Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, όπου εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Είναι διδάκτωρ Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και από το 2001 εργάζεται στο Μουσείο Μπενάκη. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ιστορία των τελευταίων χρόνων, με κύριους θεματικούς άξονες την ιστορία του Ιονίου, τη σχέση ιταλικού και ελληνικού κόσμου, τη διαμόρφωση της λογιοσύνης και την ιστορία της ιστοριογραφίας.

Κυριότερα έργα του:

● Οι αναφορές των Βενετών Προβλεπτών της Ζακύνθου (16ος-18ος αι.), Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, Βενετία, 2000
● Κοινωνικές αντιθέσεις στην πόλη της Ζακύνθου. Το ρεμπελιό των ποπολάρων (1628), Μουσείο Μπενάκη ─ ΕΛΙΑ, Αθήνα 2001
● Ανδρέας Μουστοξύδης ─ Αιμίλιος Τυπάλδος, Αλληλογραφία (1822-1860), Μουσείο Μπενάκη ─ Εκδόσεις Κότινος, Αθήνα 2005
● Αλληλογραφία Γιώργου και Μαρώς Σεφέρη ─ Νάνη Παναγιωτόπουλου, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2006
● Κ. Πορφύρης, Κείμενα για τον πολιτισμό, την ιστορία και την πολιτική, Μουσείο Μπενάκη ─ Πλατύφορος, Αθήνα 2008 (επιμέλεια, σε συνεργασία με τον Κώστα Παπαχρίστου)
● The Greek World under Ottoman and Western Domination: 15th-19th Centuries, Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation (USA) ─ Benaki Museum, 2008 (επιμέλεια, σε συνεργασία με τον Paschalis Kitromilides)