Οι τοιχογραφίες των βυζαντινών μνημείων της Άρτας κατά την περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου
Ιωάννινα, Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών 2010
606 σελ. με έγχρωμες και α/μ φωτογραφίες
ISBN 978-960-98976-4-8
Τιμή 26.63 € / στο βιβλιοπωλείο μας 23.96 €
«Παρόλη τη μεγάλη έρευνα που έγινε ως σήμερα για τη βυζαντινή Άρτα και ιδιαίτερα για την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου, εν τούτοις σε πολλά ζητήματα ιστορίας, αρχαιολογίας, μεγάλων κοινωνικών αλλαγών και δομών πολιτισμού ο δρόμος της γνώσης παραμένει ακόμη μακρύς. Γι' αυτό κάθε επιστημονική ενασχόληση και μάλιστα από νέους ερευνητές διευρύνει το χώρο, φωτίζει ανερεύνητες ως τώρα όψεις και συμβάλλει ώστε να σχηματίσουμε πληρέστερη και σωστότερη εικόνα για το κράτος της Ηπείρου επί Κομνηνοδουκάδων.Έτσι η πολύχρονη έρευνα του παλαιού μου φοιτητή, ύστερα συνεργάτη μου και τώρα συνάδελφου Δημήτρη Γιαννούλη ρίχνει τους πολύτιμους προβολείς και προσεγγίζει, περιγράφει, ερμηνεύει, χρονολογεί και αξιολογεί τη ζωγραφική των επτά ονομαστών μνημείων της Άρτας και της περιοχής της: Άγιο Νικόλαο Ροδιάς, Άγιο Δημήτριο Κατσούρη, Άγιο Βασίλειο της Γέφυρας, Κάτω Παναγιάς, Παναγίας των Βλαχερνών, Αγίας Θεοδώρας και Κόκκινης Εκκλησιάς, καθώς και τα σπαράγματα από τον αρχικό ζωγραφικό διάκοσμο τεσσάρων άλλων ναών, του περίφημου καθολικού της Παναγίας Παρηγορήτισσας, του Αγίου Βασιλείου της Αγοράς, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και της Παναγίας Ελεούσας.
Ύστερα από εξαντλητική έρευνα των πηγών και της βιβλιογραφίας και μετά από μακροχρόνια επιτόπια εξέταση των ίδιων των μνημείων και των τοιχογραφιών, που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν διασώζονται σε καλή κατάσταση, στήνει μπροστά μας το πανόραμα της εξαίσιας ζωγραφικής της εποχής του Δεσποτάτου.
Παναγία Βλαχερνών. Η Κρίση του Πιλάτου
Ο Χριστός και οι Αρχιερείς (λεπτομέρεια)
Παρόλη την εξάρτηση από την τέχνη της Κωνσταντινούπολης και της Θεσσαλονίκης και την εξοικείωση με τα ζωγραφικά ρεύματα που έπνεαν στον ορθόδοξο χώρο της Ανατολής, παρατηρείται συχνά μια τάση καλλιτεχνικής αυτονομίας που έχει ως στόχο να παρουσιάσει το ιδιαίτερο και ξεχωριστό πρόσωπο νέων αναζητήσεων, καταστάσεων και βιωμάτων. Δεν το πετυχαίνει αυτό, ίσως γιατί οι ζωγράφοι είναι περιφερόμενοι και έρχονται από διάφορες περιοχές της αυτοκρατορίας μεταφέροντας στην Άρτα τη δική τους καλλιτεχνική παιδεία και γνώση.
Αντίθετα με την ποικιλία των τοιχογραφικών προγραμμάτων, η μεγαλύτερη ομοιομορφία, η αρχιτεκτονική ενότητα και ο διακοσμητικός πλούτος στις εξωτερικές επιφάνειες των ναών φανερώνουν πως η αυλή του Δεσποτάτου της Ηπείρου έριξε το βάρος των αισθητικών και λειτουργικών ενδιαφερόντων της περισσότερο στο αρχιτεκτόνημα και λιγότερο στα προγράμματα των τοιχογραφιών, που κοσμούσαν τις μικρότερες ή ευρύτερες εσωτερικές επιφάνειες των εκκλησιών και των καθολικών των μοναστηριών.
Με την εργώδη προσπάθεια ο συγγραφέας τοποθετεί τη ζωγραφική τέχνη των ναών της Άρτας των Κομνηνοδουκάδων Δεσποτών στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι, όχι μόνο των μεγάλων κέντρων του ελλαδικού χώρου, αλλά και όλης της αυτοκρατορίας προωθώντας με αυτόν τον δημιουργικό τρόπο και προάγοντας την έρευνα της βυζαντινής ζωγραφικής. Στην μεγάλη και ανεπανάληπτη αυτή τέχνη ξεχωριστό και σπουδαίο είναι το μερίδιο της Άρτας. Ο Δημήτρης Γιαννούλης πρέπει να είναι ευχαριστημένος για την αξιοζήλευτη επιστημονική προσφορά του».
Αθανάσιος Παλιούρας
Ομότιμος καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (από τον πρόλογο του βιβλίου)
Μαρία Π. Σκαβάρα
Το έργο των Λινοτοπιτών ζωγράφων Μιχαήλ και Κωνσταντίνου στην Επισκοπή Δρυϊνουπόλεως Βορείου Ηπείρου / Συμβολή στη μελέτη της μνημειακής ζωγραφικής του 17ου αιώνα
Ιωάννινα, Εκδόσεις Ιδρύματος Μελετών Ιονίου και Αδριατικού χώρου 2011
σελ. 710 με έγχρωμες και α/μ φωτογραφίες
ISBN 978-960-88081-1-9
Τιμή 26,63 € / στο βιβλιοπωλείο μας 23,97 €
«Για τους Λινοτοπίτες ζωγράφους στο χώρο της Ηπείρου, (Άγιο Νικόλαο στη Βίτσα και Άγιο Μηνά στο Μαυροδένδρι) προηγήθηκε η διδακτορική διατριβή της Αναστασίας Τούρτα, η οποία άνοιξε το δρόμο της έρευνας για τη μελέτη αυτής της οικογενειακής συντροφιάς των καλλιτεχνών. Το χωριό της καταγωγής τους, το Λινοτόπι (ή Ληνοτόπι) στην περιοχή της Καστοριάς, πέρασε στην ιστορία αφού, στο σύντομο σχετικά διάστημα (από το 1570 και όλο τον 17ο αιώνα), εμφανίστηκαν με τα ονόματα Νικόλαος, Μιχαήλ, Κωνσταντίνος Κώστας, Γεώργιος, η μία γενιά κοντά στην άλλη, και περιφερόμενοι από την Μακεδονία και την Ήπειρο μέχρι τη Λίμνη Τριχωνίδα (Μονή Φωτμού, ζωγράφοι Μιχαήλ και Κώστας, 1589) άπλωσαν στις επιφάνειες καθολικών μοναστηριών και ναών τις τοιχογραφίες τους.Τα σχέδια και τα χρώματα, λόγω της αγροτικής προέλευσής τους, είναι λαϊκότερα αν και επειδή, καθώς φαίνεται, μιμούνται με τη βοήθεια ανθιβόλων την εικονογραφία και την τεχνοτροπία των ζωγράφων της Σχολής της Βορειοδυτικής Ελλάδος (κύκλος Φράγγου Κατελάνου) προσδίδουν στην τέχνη τους και στοιχεία της μνημειακής αστικής ζωγραφικής.
Γεωργουτσάτι. Μονή Προφήτη Ηλία
Νάρθηκας, Ο άγιος Ιγνάτιος
Μία από τις περιοχές δράσης των Λινοτοπιτών ζωγράφων Μιχαήλ και Κωνσταντίνου είναι η παλαιά Βόρειος Ήπειρος, σημερινή Νότιος Αλβανία και συγκεκριμένα η περιοχή της Επισκοπής Δρυϊνουπόλεως – Δρόπολης. Σε διάστημα 36 ετών (1617-1653) το συνεργείο των Λινοτοπιτών ζωγράφισε έξι μνημεία και μας άφησε ένα μεγάλης έκτασης πρόγραμμα τοιχογραφιών, μέσα από το οποίο προβάλλουν οι εικαστικές τάσεις και προτιμήσεις των καλλιτεχνών, αλλά και οι επιλογές της τοπικής κοινωνίας…»
Αθανάσιος Παλιούρας
Ομότιμος καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (από τον πρόλογο του βιβλίου)
Νικόλαος Χρόνη Παπαγεωργίου
Το καθολικό της Αγίας Παρασκευής και ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σαμαρίνας Γρεβενών / Συμβολή στη μελέτη της θρησκευτικής ζωγραφικής στη δυτική Μακεδονία στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα
Μεταβυζαντινά μνημεία 2
Θεσσαλονίκη, Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών 2010
ISBN 978-960-7856-43-2
Τιμή 70.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 63.00 €
«Οι ζωγράφοι από τη Σαμαρίνα, βλαχοχώρι των Γρεβενών, ήταν ως τώρα ελάχιστα γνωστοί είτε από δημοσιεύσεις κάποιων κτητορικών επιγραφών ναών στους οποίους είχαν εργαστεί είτε από αναφορές σε γενικά έργα για τη μεταβυζαντινή ζωγραφική είτε από δυσεύρετες δημοσιεύσεις τοπικών λογίων σε περιφερειακά περιοδικά και τοπικές εφημερίδες καθώς και από μια μονογραφία του Κίτσου Μακρή με τίτλο Οι ζωγράφοι της Σαμαρίνας (Θεσσαλονίκη 1991).[…] Βασικό στοιχείο της ενασχόλησης μου με τη μελέτη των Σαμαρινιωτών ζωγράφων, στάθηκε η προσπάθεια διερεύνησης του κατά πόσον η ζωγραφική τους στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα –μιας από τις σημαντικότερες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας– συμβάδιζε με τους άλλους τομείς ανάπτυξης του νέου Ελληνισμού. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί οποιοσδήποτε να παρατηρήσει αφ’ ενός την ιστορική, οικονομική και πνευματική αναγέννηση του Ελληνισμού μέσα στο πλαίσιο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και, αφ’ ετέρου, την αντίφαση που προκύπτει από τη θεώρηση της τέχνης της περιόδου αυτής, ως τέχνης σχεδόν παρακμιακής. Από την άποψη αυτή αποτελούσε και αποτελεί μια πρόκληση για περαιτέρω ενασχόληση με το συγκεκριμένο αντικείμενο, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον η ιστορική πορεία του τόπου και του χώρου καθόρισε και σε ποιο βαθμό τη θρησκευτική τέχνη.
Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος
Ο Καταποντισμός του Φαραώ
Ως πεδίο δράσης και συλλογής υλικού επιλέχτηκαν οι παλιότερες σωζόμενες εκκλησίες της Σαμαρίνας, η Αγία Παρασκευή –άλλοτε καθολικό της ομώνυμης Μονής– και ο γειτονικός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, αρχικά αφιερωμένος επίσης στην Αγία Παρασκευή. Προτιμήθηκε η σε βάθος εξέταση των δύο μνημείων, προκειμένου να διαπιστωθεί η συνέχεια ή όχι της μεγάλης μεταβυζαντινής ζωγραφικής παράδοσης, τα δυτικά και γενικότερα τα νεωτερικά στοιχεία που υπεισέρχονται και εντάσσονται στα εικονογραφικά προγράμματα των εκκλησιών».
Νικόλαος Χρόνη Παπαγεωργίου
(από τον πρόλογο του βιβλίου)
(από τον πρόλογο του βιβλίου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου