ΜΙΚΗΣ ΜΑΤΣΑΚΗΣ 1900-1978

Μίκης Ματσάκης 1900-1978

Κατάλογος έκθεσης
Κείμενα, έρευνα, τεκμηρίωση: Σπύρος Μοσχονάς
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2017
Σελίδες: 205, με 166 έγχρωμες και 24 α/μ εικόνες
Διαστάσεις: 24 x 29 εκ.
ISBN 978-960-250-689-9
Τιμή: 35,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 26,25 €



Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομώνυμης έκθεσης που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στον εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Εϋνάρδου (27 Μαΐου - 30 Σεπτεμβρίου 2017). Αφορμή για τη διοργάνωσή της αποτέλεσε η δωρεά στο ΜΙΕΤ του αρχείου του ζωγράφου από τον γιο του Γιάνη Ματσάκη και την οικογένειά του. Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται για πρώτη φορά ζωγραφικά έργα, σχέδια και αγιογραφίες του Μίκη Ματσάκη, από ολόκληρη την πενηντάχρονη καλλιτεχνική πορεία του.

Ο Μίκης Ματσάκης γεννήθηκε στα Μύρα της Μικράς Ασίας το 1900 από γονείς δωδεκανησιακής καταγωγής. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε το 1906 στην Αλεξάνδρεια, και το 1918 ο νεαρός Ματσάκης αποφοίτησε από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αλεξανδρείας. Το 1921 έφυγε για σπουδές ζωγραφικής στο Παρίσι, αλλά μέσα στον ίδιο χρόνο το εγκατέλειψε και πήγε στο Μόναχο, όπου αρχικά παρακολούθησε μαθήματα στην ιδιωτική σχολή του Χανς Χόφμαν Schule für Bildende Kunst. Εν συνεχεία, το 1922, έγινε δεκτός στη φημισμένη Ακαδημία του Μονάχου. Το 1926 επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια και ξεκίνησε την καλλιτεχνική του σταδιοδρομία. Εισήλθε στους καλλιτεχνικούς και λογοτεχνικούς κύκλους της πόλης, γνώρισε τον Κ. Π. Καβάφη, φιλοτέχνησε προσωπογραφίες επιφανών Αιγυπτιωτών, εξέθεσε έργα του σε ατομικές εκθέσεις στην Αλεξάνδρεια και το Κάιρο και συμμετείχε σε ομαδικές. Έμεινε στην Αίγυπτο έως το 1932, πραγματοποιώντας παράλληλα ταξίδια στην Ελλάδα και την Κύπρο, όπου αντλούσε έμπνευση από τα τοπία τους.

Το 1932 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Έγινε φίλος με τον Δ. Πικιώνη, τον Φ. Κόντογλου, τον Σ. Παπαλουκά και τον Δ. Δάβη. Η πρώτη του έκθεση στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία τον Μάιο του 1932 στην αίθουσα του «Παρνασσού». Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, ο Ματσάκης διετέλεσε πρόεδρος του καλλιτεχνικού σωματείου «Ένωσις Ελεύθεροι Καλλιτέχναι» και γενικός γραμματέας της «Ενώσεως Σωματείων Εικαστικών Τεχνών», ενώ  παράλληλα συνέχισε να εκθέτει συστηματικά και ανέπτυξε πλούσια συνδικαλιστική δράση, κυριαρχώντας στην καλλιτεχνική ζωή της Αθήνας ως ένας από τους πλέον δραστήριους δημιουργούς.

Το 1947 ανέλαβε να αγιογραφήσει τον μητροπολιτικό ναό της ελληνικής κοινότητας Αλεξανδρείας, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, και επέστρεψε στην Αίγυπτο, όπου έμεινε έως το 1956. Στο διάστημα αυτό εργάστηκε επίσης σε πολλές εκκλησίες της ελληνικής κοινότητας και παράλληλα συνέχισε το κοσμικό έργο του. Αλλά και μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα παρέμεινε εξαιρετικά δραστήριος, εκθέτοντας στην Αθήνα, στην επαρχία, αλλά και στο εξωτερικό, αναλαμβάνοντας την αγιογράφηση εκκλησιών στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και τις ΗΠΑ, και εργαζόμενος για τη διακόσμηση του Ζαππείου Μεγάρου (1968) και τη συντήρηση των εσωτερικών διακοσμήσεων της Εθνικής Βιβλιοθήκης (1974). Πέθανε στην Αθήνα το 1978.

Το ζωγραφικό και σχεδιαστικό έργο του Ματσάκη, ρεαλιστικό στη βάση του, κατά κύριο λόγο εμπνέεται από τα διδάγματα του ιμπρεσιονισμού. Αποτυπώνει μορφές, συχνά των οικείων του, σκηνές της καθημερινής ζωής και ιδίως σκηνές δρόμου, καθώς και τοπία, από μέρη που άλλοτε δηλώνονται και άλλοτε όχι. Τα χρώματά του στις προσωπογραφίες μοιάζουν να αναδεικνύουν την ψυχική διάσταση των εικονιζόμενων προσώπων, ενώ οι τοπιογραφίες αντανακλούν με σεβασμό την ατμόσφαιρα του εκάστοτε τόπου. Η θάλασσα και ο κάμπος εναλλάσσονται με το χωριό και την πόλη. Η έμπνευσή του αξιοποιεί εικόνες τόσο από την Αίγυπτο, όπου μεγάλωσε, όσο και από την Ελλάδα, στην οποία εγκαταστάθηκε αργότερα. Γενικότερα όμως το καλλιτεχνικό του βλέμμα προσελκύεται από πλήθος θέματα, τα οποία δεν σταματά να καταγράφει και να απεικονίζει όπου κι αν βρίσκεται. Χαρακτηριστικά, μετά το 1960 κυρίαρχο θέμα της ζωγραφικής του αναδεικνύεται το τοπίο του Αιγαίου.

Η έκδοση συμπληρώνεται με το κατατοπιστικό κείμενο και το χρονολόγιο που συνέταξε ο ιστορικός τέχνης Σπύρος Μοσχονάς, αδημοσίευτα κείμενα του Μίκη Ματσάκη (μια διάλεξη για τον Φ. Κόντογλου, τον Σ. Παπαλουκά και τον Ο. Αργυρό, και ένα θεωρητικό κείμενο για τα καλλιτεχνικά ζητήματα του Μεσοπολέμου) και κριτικές για το έργο του από τον Ο. Ελύτη, τον Δ. Πικιώνη, την Ε. Βακαλό και τον Δ. Κόκκινο.