ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΙ ΥΨΗΛΟΤΑΤΑΙ ΤΟΥ ΜΠΕΡΤΟΛΔΟΥ

Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου

Επιμέλεια: Σωτηρία Σταυρακοπούλου

Σειρά: Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, αρ. 11
Θεσσαλονίκη, ΑΠΘ / Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] 2018
Σελίδες: 239, με α/μ εικόνες
Διαστάσεις: 15,5 x 24 εκ.
ISBN 978-960-231-184-4
Τιμή: 15,90 € / στο βιβλιοπωλείο μας 12,72 € 

Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου είναι η αρχή του τίτλου της ανώνυμης πρώτης έντυπης ελληνικής  μετάφρασης (1645) του πεζού, αφηγηματο-διαλογικού έργου Le sottilissime astuzie di Bertoldo (1606) του παραγωγικότατου λαϊκού ιταλού συγγραφέα Giulio Cesare [dalla] Croce. Το  έργο βρισκόταν στο τέρμα μιας δυτικοευρωπαϊκής μεσαιωνικής παράδοσης που παρουσίαζε έναν άξεστο και δύσμορφο χωριάτη με τσουχτερή πονηριά και θυμοσοφία, ισχυρό ένστικτο αυτοσυντήρησης και άσβεστη δίψα για την ελευθερία, να είναι ο αντίποδας του σοφού Σολομώντα. Ο Croce προσάρμοζε στο πνεύμα του αναγεννησιακού μανιερισμού ένα λατινικό έντυπο κείμενο (περ. 1470) με εβραϊκή προέλευση, τον Διάλογο Σολομώντα και Μαρκόλφου, αλλάζοντας τα ονόματα των πρωταγωνιστών και μεταφέροντάς τους στη βερονέζικη αυλή του βάρβαρου ηγεμόνα Αλμποΐνου: θέλοντας να διασκεδάσει, μα και να σταθμίσει την εξυπνάδα του Μπερτόλδου, ο βασιλιάς, η εχθρική προς τον ήρωα γυναίκα του και άλλοι της αυλής υποβάλλουν τον ήρωα σε αλλεπάλληλες ερωτήσεις και δύσκολες δοκιμασίες, τις οποίες ο «απλοϊκός» και «αμόρφωτος» χωριάτης ξεπερνά με θάρρος και αντισυμβατική αυθάδεια. Οι κριτικοί αναγνωρίζουν στον Μπερτόλδο όχι μονάχα έναν καινούργιο Αίσωπο, μα και έναν τύπο γελωτοποιού, ήρωα της φάρσας, του καρναβαλιού και της commedia dell’arte, που τα καμώματα και οι νίκες του μετατρέπονταν σε πηγή τέρψης του κοινού. Όπως και αλλού, το έργο γνώρισε και στον ελληνικό κόσμο μεγάλη απήχηση ως λαϊκό λογοτεχνικό ανάγνωσμα, ως αφετηρία θεατρικών έργων κτλ., ώς και τα χρόνια της δικτατορίας (1967-1974), αφού, τόσο σε περιόδους ξενοκρατίας όσο και αργότερα, ο λαός είχε ανάγκη από πρόσωπα υπερασπιστές του δικαίου.

Το βιβλίο, πρώτη ανθολογία πεζού κειμένου, είναι το ενδέκατο της σειράς του ΙΝΣ «Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» (επόπτες Γ.Κεχαγιόγλου και A.van Gemert), η οποία έχει σκοπό τη γνωριμία και εξοικείωση του μη εξειδικευμένου κοινού με τη λογοτεχνία παλιότερων περιόδων μέσα από εύχρηστες και αξιόπιστες επιστημονικά εκδόσεις, που απαλλάσουν από την ανάγκη καταφυγής σε πρόσθετα βοηθήματα. Προπομπό της σειράς αποτέλεσε το βιβλίο-εισαγωγή Από τον ύστερο Μεσαίωνα ώς τον 18ο αιώνα. Εισαγωγή στα παλιότερα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας (2009), ενώ έχουν κυκλοφορήσει ήδη (2010-2017) οι εξής εκδόσεις κειμένων: Η κακοπαντρεμένη· Ο κάτης και ο μποντικός· Πτωχολέων· Ανακάλημα της Κωνσταντινούπολης· Ο έπαινος των γυναικών· Μ. Φαλιέρος, Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν· Μανόλης Σκλάβος, Της Κρήτης ο χαλασμός· Εμμανουήλ/Μανόλης Λιμενίτης, Το Θανατικόν της Ρόδου· Η Βοσκοπούλα· Καταλόγια (Στίχοι περί έρωτος αγάπης).

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)