Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ

Ρίτσαρντ Βόλχαϊμ

Η τέχνη και τα αντικείμενά της

Μετάφραση: Γιάννης Παπαδημητρίου

Επιστημονικη επιμέλεια, επιλεγόμενα:

Παναγιώτης Πούλος

Αθήνα, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών 2009, 445 σελ.

Τιμή 35.00 €, στο βιβλιοπωλείο μας  31,50 €

Η μελέτη Η τέχνη και τα αντικείμενά της, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1968 με τον υπότιτλο Μια εισαγωγή στην Αισθητική, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της επιχειρηματολογικής δεξιότητας του συγγραφέα. Από τη στιγμή που εκλαμβάνουμε ορισμένα αντικείμενα του κόσμου ως έργα τέχνης, αξίζει να αναρωτηθούμε τι το ξεχωριστό διαθέτουν, όπως και τι το ξεχωριστό χαρακτηρίζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε. Όμως, καθώς θέτουμε τα δύο αυτά ερωτήματα, θέτουμε και το γενικότερο ζήτημα της φύσης της τέχνης.

Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι πρέπει να κατανοούμε την τέχνη συγχρόνως από τη σκοπιά του δημιουργού και από τη σκοπιά του θεατή. Καθώς αναπτύσσει το επιχείρημα που θεμελιώνει την κεντρική αυτή τοποθέτηση, εξετάζει και άλλες βασικές έννοιες της Αισθητικής, όπως την έκφραση, την αναπαράσταση, τη σημασία των προθέσεων του καλλιτέχνη, τα στυλ και το ατομικό ύφος, την ερμηνεία και την κατανόηση, την καλλιτεχνική έφεση και την αισθητική στάση, τη σχέση τέχνης και γλώσσας, την κατ’ ουσίαν ιστορική φύση της τέχνης.

Έτσι, μέσα από την αντιπαράθεση ή τη σύμπλευση με ισχυρισμούς που έχουν διατυπωθεί από άλλους φιλοσόφους, θεωρητικούς της τέχνης ή καλλιτέχνες, αναδεικνύεται μια προβληματική που αγκαλιάζει ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων, σχετικών με την έννοια της τέχνης και τις επιπτώσεις της στην οικοδόμηση της ζωής μας.


Ο Richard Wollheim (1923-2003) υπήρξε σημαντικός αισθητικός φιλόσοφος και κριτικός της τέχνης του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Καθηγητής της Φιλοσοφίας του Νου και της Λογικής και πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας στο University College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου από το 1963 έως το 1982, δίδαξε στη συνέχεια στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Συνδυάζοντας με πρωτότυπο τρόπο τις διαδοχικές κατακτήσεις της φιλοσοφικής λογικής με τις επιμέρους συμβολές άλλων γνωστικών πεδίων (θεωρία και ιστορία της τέχνης, ψυχολογία της αντίληψης και ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις της τέχνης, κοινωνιολογία και ανθρωπολογία της τέχνης), έδωσε νέες διαστάσεις στην έννοια της τέχνης και ανανέωσε το ενδιαφέρον για έναν κλάδο της φιλοσοφίας, την Αισθητική, που για πολλούς ήταν στείρος.