23/1/13

Η ΔΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Η ΔΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1870-1912
ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ

Κείμενα: Γιάννης Επαμεινώνδας, Ιωάννης Δ. Στεφανίδης
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2012
255 σελ. με 239 έγχρωμες και α/μ εικόνες
ISBN 978-960-250-554-0
Τιμή 45.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 40.50 €


Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομώνυμης έκθεσης που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στον εκθεσιακό χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ (Βίλα Καπαντζή, από 25 Σεπτεμβρίου 2012 έως 22 Μαρτίου 2013). Το υλικό της έκδοσης προέρχεται από τη συλλογή ταχυδρομικών δελταρίων του Άγγελου Παπαϊωάννου, ο οποίος ευγενικά παραχώρησε στο ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ την άδεια για την ψηφιοποίηση και την αξιοποίηση της συλλογής του. Από το σύνολο των περίπου 1.300 καρτποστάλ της συλλογής επιλέχθηκαν 187 δελτάρια, τα οποία εμπλουτίστηκαν από τις συλλογές του ΕΛΙΑ με 38 ακόμη που αφορούν κυρίως επαγγέλματα και ενδυμασίες.

Η Δύση της Ανατολής, τίτλος δανεισμένος από το ομότιτλο βιβλίο της Έλλης Σκοπετέα (1992), εστιάζει στην πορεία και τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες διαμορφώθηκε, στα χρόνια 1870-1912, η πόλη στην οποία εισήλθε ο ελληνικός στρατός τον Οκτώβριο του 1912. Στη Θεσσαλονίκη του 1912 συνυπάρχει ακόμη ο παλιός κόσμος της Ανατολής με τον νέο κόσμο της Δύσης. Εμβληματική απεικόνιση αυτών των δύο διαφορετικών κοσμοαντιλήψεων αποτελεί η φωτογραφία του εξωφύλλου του βιβλίου με τις δύο Εβραίες γυναίκες, τη μάνα με την παραδοσιακή ενδυμασία και την κόρη ντυμένη σύμφωνα με την ευρωπαϊκή μόδα, να βαδίζουν πλάι πλάι. Παράδοση και νεωτερικότητα αναμετρήθηκαν στα Βαλκάνια στη διάρκεια του 19ου αιώνα –πάντα σε σύγκριση με τα όσα συνέβαιναν στην Ευρώπη. Ωστόσο, στα ογδόντα και πλέον χρόνια που μεσολαβούν από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους έως την προσάρτηση της Μακεδονίας, η Θεσσαλονίκη θα γνωρίσει μια εντελώς διαφορετική Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Εικόνα αρ. 1*

Από την άθλια ανατολίτικη πόλη, και μάλιστα από τις πιο βρόμικες, όπως την περιγράφουν οι περιηγητές των αρχών του 19ου αιώνα, μέχρι τη λαμπρή κοσμοπολίτισσα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ιστορία του μετασχηματισμού της Θεσσαλονίκης είναι συναρπαστική και ακολουθεί τις γενικότερες αλλαγές που σημειώνονται στην Αυτοκρατορία. Στη διάρκεια της βασιλείας των σουλτάνων Μαχμούτ Β΄ (1808-1839), Αβδούλ Μετζίτ Α΄ (1839-1861) και Αβδούλ Αζίζ Α΄ (1861-1876) επιχειρήθηκε ο εκσυγχρονισμός της κοινωνίας και του οθωμανικού κράτους με στόχο η χώρα να λογισθεί ως ευρωπαϊκή δύναμη, ισότιμη των Μεγάλων Δυνάμεων –αν και επί Αβδούλ Χαμίτ Β΄ (1876-1909) σημειώθηκε στροφή στον απολυταρχισμό. Οι μεταρρυθμίσεις επηρέασαν αποφασιστικά τη Θεσσαλονίκη, που εκείνη την εποχή αποτελεί την κυριότερη πόλη των ευρωπαϊκών κτήσεων του σουλτάνου και πύλη εξόδου προς τη Μεσόγειο για ολόκληρη τη Βαλκανική.

Εικόνα αρ. 2*

Η Θεσσαλονίκη διέθετε πολυεθνοτικό πληθυσμό (Εβραίους, Τούρκους, Έλληνες, Λεβαντίνους) και προοδευτικό χαρακτήρα –υπόβαθρο που διευκόλυνε τους πειραματισμούς, σε αντίθεση με την πιο συντηρητική, σουλτανική Κωνσταντινούπολη. Η ίδια η αστική δομή της πόλης θα περάσει μέσα από μια διαδικασία εκσυγχρονισμού και εξωραϊσμού, που θα την αλλάξει ριζικά. Η Θεσσαλονίκη έμπαινε, έστω και καθυστερημένα, στον αστερισμό της νεωτερικής εποχής και μετασχηματιζόταν στη γνωστή –κοσμοπολίτικη για τους γηγενείς, εξωτική για τους Ευρωπαίους- πόλη της μπελ επόκ, εκσυγχρονιζόμενη πλέον οριστικά σε όλα τα επίπεδα, από τη ριζική αλλαγή του αστικού ιστού μέχρι την οικονομία, το εμπόριο, την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία, τα ήθη.

Εικόνα αρ. 3*

Στον 20ό αιώνα, με τα προσφυγικά ρεύματα των πολέμων, την Ανταλλαγή και το Ολοκαύτωμα θα επέλθει η ολοσχερής ανατροπή της πληθυσμιακής της σύστασης και η μετατροπή της σε μια ομογενοποιημένη ελληνική πόλη. Εκατό χρόνια μετά την προσάρτησή της, η Θεσσαλονίκη του 2012 είναι πλέον μια πόλη τελείως διαφορετική από εκείνη του 1912. Το μεγάλο άλμα όμως είχε ήδη γίνει στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών της οθωμανικής κυριαρχίας και ήταν εκείνο που μεταμόρφωσε τη νωχελική και ράθυμη πόλη του Λεβάντε σε ευρωπαϊκή μεγαλούπολη.


Ακολουθεί περιγραφή των εικόνων:

Εικόνα αρ. 1: Το ανατολικό τμήμα της Άνω Πόλης φωτογραφημένο από την  αυλή πίσω από το ιερό του καθολικού της Μονής Βλατάδων (Cavus Manastir). Φαίνεται ολόκληρη η εσωτερική πλευρά του τείχους ανάμεσα στην πόλη και την ακρόπολη, μέχρι τον πύργο του Τριγωνίου. Η Άνω Πόλη δεν είχε κατοικηθεί στα βυζαντινά χρόνια και είχε μόνο διάσπαρτα μοναστήρια και κρήνες. Οι μουσουλμάνοι άρχισαν να την κατοικούν μετά τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε εντελώς τη Θεσσαλονίκη στα 1620. Το ανατολικό αυτό τμήμα ήταν το τελευταίο που κατοικήθηκε, κυρίως μετά την πυρκαγιά του 1890. Απέναντι, οι αποψιλωμένοι λόφοι του Σεΐχ Σού.

Εικόνα αρ. 2: Τα δύο μεγάλα κτίρια απέναντι από το Τελωνείο, βλέποντας προς τη σημερινή οδό Σαλαμίνος. Στη θέση του δεξιού (όπου και τα γραφεία της Bartissol) βρίσκεται σήμερα το πάρκινγκ του λιμανιού. Όταν τα κτίρια κατεδαφίστηκαν, ο περίβολος με το κιγκλίδωμα μετακινήθηκε επί της οδού Κουντουριώτη, ενσωματώνοντας το χώρο που καταλάμβαναν τα δύο κτίρια στην περιοχή του Λιμένος Θεσσαλονίκης.

Εικόνα αρ. 3: Το νέο κτίριο της Οθωμανικής Τράπεζας στη γωνία της οδού Φράγκων με τη Λέοντος Σοφού. Το παλιό κτίριο ήταν η αστική κατοικία της οικογένειας Άμποτ, η οποία το πούλησε στην στην  Οθωμανική Τράπεζα (Bank-1 Osmani-i Sahane), κεντρική τράπεζα της αυτοκρατορίας. Το κτίριο εκείνο ανατινάχθηκε τον Απρίλιο 1903 από τους Βούλγαρους «γεμιτζήδες». Πάνω στα θεμέλιά του ανοικοδομήθηκε το νέο κτίριο, που σήμερα στεγάζει το Κρατικό Ωδείο. Τα δύο αγάλματα στην αυλή του είχαν μεταφερθεί εκεί από την εξοχική κατοικία των Άμποτ στο Urencik (Ρετζικι).

22/1/13

ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΗΣ ΑΠΡΑΞΙΑΣ

ΦΡΑΝΣΟΥΑ ΖΥΛΛΙΕΝ
ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΗΣ ΑΠΡΑΞΙΑΣ
Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής 
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2012
118 σελ.
ISBN-13: 978-960-524-392-0
Τιμή 8.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 7.20 €


Ο ευρωπαίος άνθρωπος της πράξης λέει: για να είμαι αποτελεσματικός, πρέπει να θέσω έναν ξεκάθαρο στόχο και να αναζητήσω τα μέσα που θα οδηγήσουν στην πραγματοποίησή του με τον πιο άμεσο τρόπο. Στην κινεζική σκέψη -όπως την παρουσιάζει εδώ ο Φρανσουά Ζυλλιέν, ένας από τους διαπρεπέστερους σινολόγους της εποχής μας- η αποτελεσματικότητα νοείται διαφορετικά.

Ο κινέζος στρατηγός δεν θέτει στόχους ούτε καταστρώνει σχέδια. Αυτό που κάνει είναι να προσπαθεί να ανιχνεύσει και να εκμεταλλευτεί την εσωτερική δυναμική της κατάστασης· να συντονιστεί με τη φυσική πορεία των πραγμάτων, ώστε να κάνει τις συνθήκες να δουλέψουν για λογαριασμό του.

Σύμφωνα με την κινεζική αντίληψη, τότε δρα κανείς με αληθινή αποτελεσματικότητα, όταν απλώς υποβοηθά αυτό που θα συμβεί ούτως ή άλλως. Όταν το αποτέλεσμα της δράσης του προκύπτει αβίαστα, ανεπαίσθητα, σαν από μόνο του. Γιατί το μέγιστο κατόρθωμα είναι να ενεργήσεις έτσι ώστε να φαίνεται πως ο καθένας θα μπορούσε να καταφέρει αυτό που εσύ πέτυχες. Χωρίς αντίσταση, χωρίς κίνδυνο, χωρίς κόπο.


Ο François Jullien (1951) σπούδασε φιλοσοφία στην École Normale Superieur του Παρισιού και σινολογία στα πανεπιστήμια του Πεκίνου και της Σαγκάης. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Paris VII-Denis Diderot. Με το έργο του, και χάρη στη διπλή ιδιότητα του φιλόσοφου και του σινολόγου, επιχειρεί τη συστηματική αντιπαραβολή ευρωπαϊκής και κινεζικής σκέψης. Μέχρι σήμερα, τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες. Σημαντικότερα έργα του: Proces ou creation(1989)· La propension des choses (1992)· Figures de l'immanence (1993)· Fonder la morale (1995)· Traite de l'efficacite (1997)· L'ombre au tableau (2004). Στα ελληνικά κυκλοφορεί το Από την Ελλάδα στην Κίνα (Εξάντας 2002).

21/1/13

Ο ΜΕΓΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Χαράλαμπος Αθ. Μηνάογλου
Ο Μεγαλέξανδρος στην Τουρκοκρατία

Θεσσαλονικη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών 2012
174 σελ.
ISBN 978-960-467-397-1
Τιμή 14.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 12.60 €


«Ο Μεγαλέξανδρος εγγράφηκε στην συλλογική μνήμη των Ελλήνων, αλλά και πολλών λαών της Ανατολής από πολύ νωρίς. Αποτέλεσε το πρότυπο του ηγεμόνα, του φιλόσοφου βασιλιά και συνάμα το υψηλότερο παράδειγμα ανθρώπινης ματαιοδοξίας. Ο πιο πετυχημένος, ο πιο σπουδαίος άνθρωπος, αυτός που κατέκτησε τόση δύναμη και πλούτο, όσο κανείς άλλος πριν ή μετά από αυτόν. Με αυτήν την ανάμνησή του έζησαν οι Έλληνες από τα χρόνια των Επιγόνων μέχρι και τις μέρες μας.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ο Ελληνισμός διατήρησε ακέραιη την μνήμη του, καθώς ήταν ένα από τα πλέον αγαπητά, εκλαϊκευμένα και προσαρμοσμένα στις τοτινές ανάγκες των Ελλήνων πρόσωπα της ελληνικής αρχαιότητας. Ο τρόπος που ο Αλέξανδρος μεταπλάστηκε στα κείμενα της Τουρκοκρατίας του επέτρεψε να λειτουργήσει ως υπόμνηση του ένδοξου παρελθόντος μέσα στην οθωμανική πραγματικότητα.

Για τον Μεγαλέξανδρο κατά την Τουρκοκρατία έχουν γραφτεί ήδη αρκετά. Θα ξεχωρίσουμε τις μελέτες του Γ. Βελουδή και της Μαρίας Μαντουβάλου. Ο πρώτος συγκέντρωσε τις περισσότερες κειμενικές μαρτυρίες της περιόδου για τον Μεγαλέξανδρο, ενώ εξέδωσε και μία πλήρως σχολιασμένη έκδοση της μυθιστορίας του Αλεξάνδρου, της Φυλλάδας. Η δεύτερη, της οποίας είχα την τύχη να διατελέσω μαθητής, προχώρησε περισσότερο την έρευνα για τον Αλέξανδρο φτάνοντας να δείξει με παράδειγμα τον Ρήγα, πόσο πιο σύνθετη από την απλή αναφορά στο όνομά του υπήρξε η σχέση των λογίων της Τουρκοκρατίας με τον μεγάλο βασιλιά της αρχαιότητας.

Στις σελίδες που ακολουθούν θα παρουσιάσουμε ρητές αναφορές στον Μεγαλέξανδρο από κείμενα της Τουρκοκρατίας, ώστε να γίνει φανερό πως ποτέ δεν έπαψαν οι Έλληνες να αναγνωρίζουν και να τιμούν τον σπουδαίο τους πρόγονο. Παράλληλα, θα προσπαθήσουμε να δείξουμε πόσο σημαντική υπήρξε για τους Έλληνες της περιόδου η ζωή και η δράση του Αλεξάνδρου στον τομέα της πνευματικής συγκρότησης του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού...» 

Χαράλαμπος  Αθ. Μηνάογλου
(από την εισαγωγή της έκδοσης)


20/1/13

ΕΝΑΣ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Γιώργος Γραμματικάκης
Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής

Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2012
384 σελ.
ISBN 978-960-524-394-4
Τιμή 16.00 € /
στο βιβλιοπωλείο μας 14.40 €



Σε άλλους καιρούς, ο αστρολάβος καθοδηγούσε τους ναυτικούς στα ταξίδια τους και αποκάλυπτε στους ανθρώπους τις κινήσεις των άστρων και τις φωτεινές αναλαμπές τους. Ο σύγχρονος αστρολάβος, που κρατά στα χέρια του ο αναγνώστης, δεν έχει διαφορετική φιλοδοξία. Το ταξίδι όμως που υπόσχεται κρύβει μεγαλύτερες εκπλήξεις και αναπάντεχες διαδρομές. Θα ξεκινήσει από τα θαυμαστά του Σύμπαντος, τους μακρινούς γαλαξίες και τους κομήτες, την αντιύλη και τις υπέρλαμπρες εκρήξεις αστεριών. Στη συνέχεια, θα αναζητήσει τις απαντήσεις που δίδει η σημερινή επιστήμη στα προαιώνια ερωτήματα του ανθρώπου: για την έννοια του χρόνου αλλά και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής, για το μεγάλο πείραμα του CERN αλλά και την ανίχνευση του φαντασματικού νετρίνου στα θαλάσσια βάθη της Πύλου. 

H συμπόρευσή του όμως με τον αναγνώστη θα επιτρέψει στον αστρολάβο και μια διαφορετική περιήγηση. Εκείνην στον κόσμο του ανθρώπου και της Ζωής του. Πρώτα θα προσπαθήσει να ανιχνεύσει την οδυνηρή κρίση που κρατά σήμερα δέσμια την Ελλάδα· και να εντοπίσει, στην πρόσφατη πορεία της, τις αιτίες των σημερινών δεινών, αλλά και τα επιτεύγματά της. Την περιήγηση θα ολοκληρώσει -με τη συμπόρευση του αναγνώστη, πάντοτε- μια ματιά στον σύγχρονο άνθρωπο και τη μοίρα του· που αισθάνεται μετέωρος ανάμεσα στην εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας και την κυριαρχία ενός οικονομικού συστήματος με ανάλγητο πρόσωπο.

Το ταξίδι, λοιπόν, που υπόσχεται ο σημερινός Αστρολάβος, έχει έναν γνώριμο προορισμό. Είναι οι κόσμοι που κινείται χρόνια τώρα ο συγγραφέας: τα αινίγματα του Σύμπαντος και η πορεία της Ελλάδας, οι κατακτήσεις της επιστήμης και η ανθρώπινη μοίρα. Μόνον που οι κόσμοι αυτοί του συγγραφέα, όπως το ίδιο το Σύμπαν μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, μοιάζουν τώρα σαν να διαστέλλονται αιφνίδια και ανεξήγητα, σαν να θέλουν να καλύψουν τον χώρο και τον χρόνο. Η προσδοκία τους είναι ότι κάπου εκεί θα συναντήσουν και τους κόσμους του αναγνώστη, τις αγωνίες και τα ερωτήματά του. Τότε η χειραψία, του συγγραφέα με τον αναγνώστη, δεν θα είναι πια στα σκοτεινά. Θα γίνει υπό το φως των άστρων και με το στίγμα που αποκάλυψε ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής.

19/1/13

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ (20ός αιώνας)
Τόμος Γ’ (1940-1970) 


Ανθολόγηση-επιμέλεια: Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Αθήνα, Κότινος 2012
ISBN 978-960-6727-11-5
Τιμή 18,00 € /
στο βιβλιοπωλείο μας 16,20 €


«Γεννημένοι μεταξύ 1913 και 1928 και θρεμμένοι από τις αγωνίες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου, οι πρώτοι μεταπολεμικοί ποιητές θα ξεκινήσουν τη διαδρομή τους κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 (κάποιοι, οι μεγαλύτεροι ηλικιακά, θα προλάβουν να εμφανιστούν λίγο πριν από το 1940), μένοντας στη λογοτεχνική σκηνή μέχρι και το τέλος του 20ού αιώνα. Η πορεία τους θα ξεπηδήσει από την καρδιά του συλλογικού, για να σταθμεύσει συχνά και στην περίμετρό του, οδεύοντας ενίοτε και έξω από τα σύνορά του, έστω κι αν κάτι τέτοιο θα συμβεί σε περιορισμένο μάλλον πεδίο. 

Αποθαρρυμένοι από την περίτρανη ήττα της ηθικής συνείδησης ύστερα από τη δραματική εμπειρία του ναζισμού, ιδιαίτερα επιφυλακτικοί, όσοι εντάχθηκαν στους κόλπους της, ως προς τη δυνατότητα της Αριστεράς να παίξει τον ρόλο μιας ριζικά ανανεωτικής και ζωογόνας δύναμης, αλλά και πρόθυμοι να μιλήσουν με μια χαμηλότονη και ελλειπτική γλώσσα, ταιριαστή με τις περιοριστικές συνθήκες τις οποίες ένιωσαν κατ' επανάληψη να βαραίνουν τους ώμους τους, πολλοί από τους εκπροσώπους της Α' Μεταπολεμικής γενιάς δεν δίστασαν να ταυτίσουν τη μοίρα της ποίησης με τη μοίρα μιας κοινωνίας που αδυνατεί να απαλλαγεί από τη διάψευση, τη συνεχή περιστολή του νοήματος και το ασυγκράτητο κατρακύλισμα των αξιών...»

(από την εισαγωγή)

17/1/13

ΟΥΓΟΣ ΦΟΣΚΟΛΟΣ

ΟΥΓΟΣ ΦΟΣΚΟΛΟΣ
ΔΙΔΥΜΟΥ ΚΛΗΡΙΚΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ 
ΤΗΣ ΥΠΕΡΚΑΛΥΨΕΩΣ ΒΙΒΛΙΟΝ ΜΟΝΑΔΙΚΟΝ

Μετάφραση/σχόλια: Ανδρέας Μπελεζίνης, 
Δημήτρης Αρβανιτάκης
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2012
343 σελ.
ISBN 978-960-250-542-7
Τιμή 28.00 € /
στο βιβλιοπωλείο μας 25.20 €



Ο Ούγος Φόσκολος (Ζάκυνθος 1778 – Λονδίνο 1827) ήταν ένας συγγραφέας, οι ιδεολογικές αρχές και η δράση του οποίου είχαν προκαλέσει ζωηρές αντιπαραθέσεις και μεγάλες έχθρες. Στα χρόνια ανάμεσα στο 1807 και το 1811 ο Φόσκολος είχε συγκρουστεί σκληρά με μια ομάδα αργυρώνητων και αυλοκολάκων λογίων του ναπολεόντειου Μιλάνου. Η σύγκρουση αυτή υπερέβαινε τις προσωπικές αντιζηλίες και αναδείκνυε τις διαφορετικές οπτικές για ζητήματα πολύ κρίσιμα: για τη φιλολογία, την ποίηση και την σχέση της πολιτικής με το πνεύμα.

Η Υπερκάλυψις άρχισε να γράφεται το 1810, αντιγράφτηκε σ’ ένα από τα στάδια της επεξεργασίας της με το χέρι του Ανδρέα Κάλβου και τυπώθηκε ψευδωνύμως στη Ζυρίχη το 1816. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο Φόσκολος, «είναι σάτιρα εναντίον των λογίων της Ιταλίας οι οποίοι, με το να καπηλεύονται τη μάθηση και την αλήθεια, αφανίζουν τη φιλολογία αυτού του έθνους και υποθάλπουν τη φιλοδοξία και τα σφάλματα του Ναπολέοντα. Σ’ αυτήν σκιαγραφούνται τα ήθη των τέτοιων λογίων και τα αισχρά πάθη και ο προσωπικός χαρακτήρας μερικών, με την πρόθεση να γίνει κατανοητό ότι οι συμφορές της ταραγμένης πολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη και της δουλείας της Ιταλίας γεννήθηκαν από τα ψεύδη των ανθρώπων των γραμμάτων, που διαδίδονται για πρόσκαιρη ωφέλεια των Κυβερνητών». 

AROMATA AERE ALIENO MAGNI PARTA
AD COMBURENDA OSSA HOMINIS 
ΑΡΩΜΑΤΑ ΑΚΡΙΒΟΠΛΗΡΩΜΕΝΑ ΜΕ ΔΑΝΕΙΚΑ
ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΟΥΝ ΤΑ ΟΣΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Φορώντας το λογοτεχνικό προσωπείο του Δίδυμου κληρικού, την ώρα της πτώσης του Ναπολέοντα, την πιο κρίσιμη στιγμή του ιταλικού εθνικού ζητήματος, ο Φόσκολος υψώνει λόγο καταγγελτικό ενάντια στους ανθρώπους του πνεύματος που εμπορεύονται τη γνώση, που θυμιατίζουν τον νικητή, που υποτάσσονται στην εξουσία. Το αίτημα της πνευματικής ελευθερίας που αναδύεται μέσα από τον λόγο του Φόσκολου-Δίδυμου κληρικού κάνει την Υπερκάλυψη ένα από τα πιο εμβληματικά κείμενα της ευρωπαϊκής φιλολογίας κατά τη διαδικασία μετάβασης από τον τύπο του παραδοσιακού λογίου σε εκείνον του διανοουμένου.

Στο προλογικό του σημείωμα ο Δημήτρης Αρβανιτάκης συνοψίζει τη θέση του Φόσκολου ως εξής: «το χρέος του ανθρώπου των γραμμάτων είναι όχι ο τυφλός εγκωμιασμός της εξουσίας ή η κολακεία του ηγεμόνα, όχι η διεκδίκηση του πλούτου και της ατομικής δόξας, αλλά η έκφραση της αυθεντικής ανάγκης του ίδιου και ο μεσολαβητικός του ρόλος μεταξύ εξουσίας και κοινωνίας, με βαθύτερο στόχο την ανύψωση της ίδιας της κοινωνίας. Λοιπόν: ο ζωτικός χώρος της λογιοσύνης πρέπει να είναι όχι τα κλειστά τείχη της Αυλής, αλλά ο ευρύς ορίζοντας της κοινωνίας. Μέσα δε στις ορισμένες συνθήκες –εννοώ την κορύφωση του εθνικού πυρετού-, το μάθημα του Φόσκολου ήταν ακόμα πιο σαφές: χρέος των λογίων είναι να αναδειχτεί το πρόσωπο, η ιστορία, ο πλούτος της Ιταλίας, να μαθητέψουν οι σύγχρονοι κοντά στους μεγάλους του ιταλικού παρελθόντος. Να δουν το έργο τους δηλαδή μέσα στον ορίζοντα του νέου: μέσα στον ορίζοντα του ιταλικού έθνους». 

HAEC TRIA TANTUM
EXPLICIT HYPERCALYPSIS EXARATA PER
CAPITA XIX. ET PER COLA 333. LAUS DEO
ΑΥΤΑ ΤΑ ΤΡΙΑ ΜΟΝΟΝ
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΚΑΛΥΨΕΩΣ ΓΡΑΜΜΕΝΗΣ ΣΕ
ΚΕΦΑΛΑΙΑ 19 ΚΑΙ ΣΕ ΣΤΙΧΟΥΣ 333. ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ

Η Υπερκάλυψις υπερβαίνει τα όρια ενός λίβελου και ανάγεται σε έργο τέχνης αλλά και σε μαρτυρία ενός ορισμένου σταδίου ανάπτυξης της ιταλικής λογιοσύνης και της ιταλικής ιστορίας. Κείμενο ερμητικό και αλληγορικό, γραμμένο σε ύφος βιβλικό, ταξιδεύει μέσα στο μεγάλο ποτάμι της «οραματικής» λογοτεχνίας. Για τον Έλληνα αναγνώστη μπορεί επιπλέον να αποτελέσει ένα κλειδί για μια νέα, εμπλουτισμένη ανάγνωση της Γυναίκας της Ζάκυθος, καθώς τον φέρνει σε επαφή με έναν λογοτεχνικό τόπο στον οποίον ανήκει η Υπερκάλυψη και από τον οποίον αναμφίβολα κατάγεται το επίσης ερμητικό σολωμικό κείμενο.