22/12/14

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1863-1873. ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ. ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΤΑΘΜΟΥ ΚΑΙ ΛΙΜΑΝΙΟΥ

Γιάννης Επαμεινώνδας
Θεσσαλονίκη 1863-1873. Οι παλαιότερες φωτογραφίες. Οι πρώτοι χάρτες της περιοχής σταθμού και λιμανιού
 

Εισαγωγή: Αλέκα Καραδήμου-Γερόλυμπου
Θεσσαλονίκη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2014
136 σελ. με έγχρωμες και α/μ εικόνες, σχέδια και χάρτες
ISBN 978-960-250-616-5
Τιμή 28,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 25,20 €



 

Ένα βιβλίο που φέρνει στο φως νέα, άγνωστα τεκμήρια για την ιστορία της πόλης του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα: φωτογραφίες, χάρτες, αναλυτικά σχέδια, υπομνήματα και καρτ ποστάλ, που ανατρέπουν πολλά από όσα ξέραμε μέχρι σήμερα για την εποχή κατά την οποία η Θεσσαλονίκη έμπαινε στη νεωτερική εποχή.

Από τη Συλλογή Γιώργου Δέλλιου στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ παρουσιάζεται η γνωστή φωτογραφία του Χέρμπερτ Σέυς και μια εντελώς νέα, του Αλφόνς Ρουμπελλαίν, επίσης του 1873, που βρίσκεται στον αντίποδα της λήψης του Σέυς.

Η παλαιότερη φωτογραφία της πόλης, το πανόραμα του Γιόσεφ Σέκελυ (από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Βιέννης), τραβηγμένο πριν από 150 χρόνια, δημοσιεύεται εδώ για πρώτη φορά, σε τέσσερις μεγάλες αναδιπλούμενες σελίδες συνολικού μήκους ενός μέτρου.

Μια γνωστή ξυλογραφία, δημοσιευμένη αρκετές φορές μέχρι σήμερα, επιτέλους αποκτά ταυτότητα: αποδεικνύεται πως χρησιμοποίησε ως πρότυπο τη φωτογραφία του Σέκελυ και πρωτοδημοσιεύτηκε σε ένα βιβλίο του 1867, σε μια εποχή που ο μόνος τρόπος για να εκτυπωθεί η φωτογραφία μαζικά ήταν να μετατραπεί σε χαρακτικό. Σήμερα, μια ευτυχής συγκυρία ταυτοποιεί το χαρακτικό αυτό με την παλαιότερη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης.

Στο βιβλίο παρουσιάζονται τα σημαντικότερα μνημεία που εμφανίζονται στις τρεις φωτογραφίες, μερικά για πρώτη φορά: τα θαλάσσια τείχη, ο Πύργος της Αποβάθρας, το Πρόπυλο των Δώδεκα Αποστόλων, η συναγωγή Ταλμούδ Τορά. Κι ακόμα, η Πύλη Βαρδαρίου και η Ληταία, ο Τοπχανές, η Κρήνη του Σέιχ Σου, οι οικίες των Άμποτ και των Αλλατίνι στον Φραγκομαχαλά, το πρώτο Δημαρχείο.

Πέντε άγνωστοι χάρτες των Ανατολικών Σιδηροδρόμων, της εταιρείας που έφερε το τραίνο στη Θεσσαλονίκη το 1872, δημοσιεύονται για πρώτη φορά και αποκαλύπτουν την εξέλιξη της περιοχής του παλιού σταθμού έξω από τα δυτικά τείχη και το φρούριο του Βαρδαρίου.

Σχέδια, φωτογραφίες και καρτ ποστάλ του Μπέστσιναρ διαγράφουν την πορεία του διάσημου κήπου, από την ίδρυση μέχρι τον αφανισμό του.

Φωτογραφίες και σιδηροδρομικοί χάρτες συσχετίζονται με μια δορυφορική λήψη, με τα σχέδια του Βιτάλη για τη δημιουργία της παλιάς παραλίας το 1871 και με άλλους γνωστούς χάρτες του 19ου αιώνα.

Ο γνωστός πίνακας του Ιταλού Σαλάκκα, που αποτυπώνει τη Θεσσαλονίκη από τη θάλασσα, ερμηνεύεται μέσα από τα καινούρια τεκμήρια και αποκαλύπτει τα κρυμμένα μυστικά του: την πρώτη πλατεία της πόλης στα Λαδάδικα –την πλατεία της Αποβάθρας– με το "πρώτο", άγνωστο μέχρι σήμερα Τελωνείο, την παλιά Καραντίνα, το κεντρικό καφενείο του λιμανιού.

Διαγράφεται η μετακίνηση της κεντρικής πλατείας της Θεσσαλονίκης από τα δυτικά προς τα ανατολικά, την ίδια στιγμή που εκδυτικίζεται συνεχώς: από το ανατολίτικο μεϊντάνι της Αποβάθρας του λιμανιού στα ευρωπαϊκά καφέ της πλατείας Ελευθερίας κι από κει στην επιβλητική, αλλά ψυχρή, πλατεία Αριστοτέλους.

Κι ακόμη, γίνονται κάποιες υποθέσεις και ερμηνείες για τον λιμενοβραχίονα και την επιχωμάτωση του βυζαντινού λιμανιού από τα φερτά των ρεμάτων αλλά και για τη θέση της πρώτης συναγωγής, της Ετς αΧαΐμ, όπου κήρυξε ο Απόστολος Παύλος.

Αναλυτικά υπομνήματα των φωτογραφιών, με ταυτοποιήσεις όλων των μνημείων –χαμένων και υφιστάμενων–, καθώς και ένα χρήσιμο ευρετήριο ονομάτων, μνημείων και τοποθεσιών συνοδεύουν το βιβλίο.




Ο Γιάννης Επαμεινώνδας είναι αρχιτέκτων και, από το 2010, διευθυντής του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ.

Η Αλέκα Γερόλυμπου είναι αρχιτέκτων και πολεοδόμος, ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ.







21/12/14

Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΟΙΚΙΑΣ ΤΩΝ ΕΞΟΧΩΝ (1885-1912)

Βασίλης Κολώνας
Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών. Εικονογραφία της συνοικίας των Εξοχών (1885-1912)

Θεσσαλονίκη, University Studio Press 2014
421 σελ. με έγχρωμες και α/μ εικόνες
ISBN 978-960-12-2199-1
Τιμή 50,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 45,00 €



 
Τα κενά στην ιστορία της αρχιτεκτονικής μιας πόλης δημιουργούν κενά στην ιστορία της πόλης. Στη Θεσσαλονίκη η καταστροφή της νεότερης αρχιτεκτονικής, είτε οφείλεται σε τυχαία αίτια, είτε σε φυσιολογική γήρανση και αντικατάσταση είτε, κυρίως, σε κατεδαφίσεις με στόχο την οικονομική εκμετάλλευση του ακινήτου, είχε το ίδιο οδυνηρό αποτέλεσμα, την απουσία μαρτυριών για την αμέσως προηγούμενη εικόνα της πόλης κι επομένως για την ιστορία της, σε μια περίοδο ιδιαίτερα σημαντικών γεγονότων και έντονων αλλαγών.

Η ιλιγγιώδης ταχύτητα της ανοικοδόμησης των μεταπολεμικών χρόνων δεν άφησαν περιθώρια στην οπτική μνήμη των κατοίκων της πόλης για τις κατεδαφιζόμενες επαύλεις της λεωφόρου των Εξοχών, ενώ οι λιγότερο σημαντικές, οι ανώνυμες κατοικίες, απλά σταμάτησαν να υπάρχουν, σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Η σημερινή εικόνα της συνοικίας δεν μπορεί να εξιστορήσει όλο το παρελθόν της. Η εικόνα της είναι αποσπασματική, ωστόσο πλούσια σε λεπτομέρειες· η χάραξη της οδού Βασιλίσσης Όλγας, που δεν ακολουθεί πια τη γραμμή της παραλίας, κάποιες κατάκλειστες επαύλεις, "διατηρητέα" μνημεία σήμερα, οι μαντρότοιχοι στα όρια των παλαιών ιδιοκτησιών και λίγα δένδρα, απομεινάρια από τους κήπους των Εξοχών, παραπέμπουν, έστω συμβολικά, στην προηγούμενη εικόνα της.

Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της Θεσσαλονίκης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η επέκταση της πόλης εκτός παραδοσιακού πυρήνα, η ραγδαία εξέλιξη της ανατολικής περιοχής και η καθοριστική για τη νέα συνοικία αρχιτεκτονική μορφολογία απετέλεσαν τα δεδομένα εκκίνησης της έρευνας και οδήγησαν στον προσδιορισμό του αντικειμένου της· την εικονογραφία της συνοικίας των Εξοχών, ως πρώτης εκτός των τειχών περιοχής επέκτασης της Θεσσαλονίκης, και τη διαδικασία του μετασχηματισμού μιας ομάδας εξοχικών κατοικιών σε μία συνοικία αυτόνομη, μοντέρνα, γοητευτική.


Ο Βασίλης Κολώνας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου αποφοίτησε από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, στο κέντρο Ανωτέρων Σπουδών Ιστορίας και Συντήρησης Ιστορικών Μνημείων στο Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης και Μουσειολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris I (Pantheon-Sorbonne), ενώ παράλληλα εργάστηκε στη Γαλλική Ακαδημία Αρχιτεκτονικής. Από το 1992 είναι διδάκτωρ του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. και από το 2002 καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Έχει συμμετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ μελέτες και άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά. Είναι βασικός συντελεστής και υπεύθυνος ελληνικών και ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων σχετικών με τη μελέτη και την έρευνα της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του 19ου και 20ού αιώνα στην Ελλάδα και τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας.

Έχει εργασθεί ως ερευνητής  και έχει δώσει διαλέξεις σε πανεπιστήμια των Η.Π.Α. και του Καναδά ως υπότροφος των Stanley J. Seeger Visiting Fellowship, Program in Hellenic Studies (Princeton, 1998), Onassis Foundation (Chigago Univ, Brown, Mc Gill, S. Francisco State Univ, 2006) και  Fullbright Foundation (Columbia, 2014).

Το Νοέμβριο του 1999, για το έργο του σχετικά με τους ιταλούς αρχιτέκτονες της Θεσσαλονίκης του 19ου αιώνα του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ιππότη του Τάγματος της Αξίας της Ιταλικής Δημοκρατίας.

Βιβλία του (μετά το 2000): Ιταλική Αρχιτεκτονική στα Δωδεκάνησα, 1912-1945 (Ολκός, 2002), Το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού (ΠΙΟΠ,2005), Έλληνες Αρχιτέκτονες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, 19ος-20ός αι. (Ολκός, 2006), Θεσσαλονίκη 1912-2012, Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας (University Studio Press, 2012), Ο αστικός χώρος στον Καβάφη (University Studio Press, 2012).  

(από το βιβλίο)










20/12/14

ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ο ΧΑΛΑΣΜΟΣ (Η ΣΥΜΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ)

Μανόλης Σκλάβος
Της Κρήτης ο χαλασμός
(Η Συμφορά της Κρήτης)


Επιμέλεια: Τασούλα Μ. Μαρκομιχελάκη
Θεσσαλονίκη, Α.Π.Θ. / Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [ Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] 2014
134 σελ.
ISBN 978-960-231-164-6
Τιμή 12,87 € / στο βιβλιοπωλείο μας 11,58 €





Το σύντομο ποίημα Της Κρήτης ο χαλασμός (γνωστότερο ως Η Συμφορά της Κρήτης) του Μανόλη Σκλάβου αποτελεί τη σημαντικότερη λογοτεχνική πηγή για τον σεισμό του 1508, που συγκλόνισε τη βενετοκρατούμενη τότε Κρήτη και έγινε αισθητός μέχρι τη Μ. Ασία και την Κύπρο. Η έντασή του ήταν μεγάλη και η διάρκειά του, όπως την περιέγραψε ο βενετός διοικητής της Κρήτης: «όσο χρειάζεται κανείς για να πει λίγο βιαστικά το Πάτερ ημών». Ειδικά για τον Χάνδακα/Κάστρο (το σημερινό Ηράκλειο) ο σεισμός ισοπέδωσε τη μισή πόλη τη νύχτα της 29ης Μαΐου 1508 – 55 χρόνια ακριβώς ύστερα από την Άλωση της Πόλης –, καταπλακώνοντας πολλούς κατοίκους κάτω από τα ερείπια.

Το περιγραφικό, λυρικό/θρηνητικό μα και διδακτικό ποίημα, που στιχουργήθηκε λίγο καιρό ύστερα από τον σεισμό, φανερώνει διασύνδεση του δημιουργού του με τις βενετικές αρχές, την εκκλησιαστική παιδεία του και προβολή της παραδοσιακής πεποίθησης ότι η «συμφορά» ήταν φυσική τιμωρία του Θεού για συγκεκριμένες αμαρτίες των κατοίκων. Σε Επίμετρο, η επιμελήτρια της έκδοσης, επίκουρη καθηγήτρια του Α.Π.Θ. Τασούλα Μαρκομιχελάκη,  συγκεντρώνει και άλλες μαρτυρίες για τον ίδιο σεισμό: επιστολές/έγγραφα, τραγούδια, μαρτυρίες προσκυνητών και περιηγητών, «ενθυμήσεις».

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)



ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ. Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ

Δ. Ν. Μαρωνίτης
Αναζήτηση και νόστος του Οδυσσέα. Η διαλεκτική της Οδύσσειας

Έκδοση αναθεωρημένη
Θεσσαλονίκη, Α.Π.Θ. / Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [ Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] 2014
222 σελ.
ISBN 978-960-231-165-3
Τιμή 21,30 € / στο βιβλιοπωλείο μας 19,17 €





Το βιβλίο αυτό εισηγείται μια δοκιμαστική ανάγνωση της Οδύσσειας με βάση τον αμφίσημο χαρακτήρα που παρουσιάζουν οι τέσσερες πρώτες ραψωδίες του έπους: οι θεοί γνωρίζουν ότι ο Οδυσσέας είναι ζωντανός και προορισμένος πια να γυρίσει στην Ιθάκη· οι άνθρωποι θεωρούν τον Οδυσσέα αφανισμένο και νεκρό. Από τη συμβολή θεϊκής γνώσης και ανθρώπινης άγνοιας παράγεται μια διαλογική διάζευξη: ο Οδυσσέας μπορεί να ζει, μπορεί και να είναι πεθαμένος. Έτσι ξεκινά το έργο, και αυτό είναι ένα πρώτο δείγμα ποιητικής διαλεκτικής στην Οδύσσεια.

Στην προεπική παράδοση ο Οδυσσέας είναι πολύτροπος: χρησιμοποιεί την ευέλικτη εξυπνάδα και τις κερδαλέες πονηριές του, για να υπηρετήσει τον εαυτό του και να αυξήσει τα αγαθά του και το κύρος του. Στην προοδυσσειακή επική παράδοση ο Οδυσσέας, εφαρμόζοντας την πολύτροπη φύση του σε συλλογικό πια αγωνιστικό πλαίσιο, αναδεικνύεται σε πτολίπορθο: δόλοι, δεξιοσύνη ρητορική και πρωτεϊκές παραμορφώσεις προσφέρονται τώρα στον Τρωικό Πόλεμο και συμβολοποιούνται στον δούρειο ίππο. Η Οδύσσεια κληρονομεί τις δύο αυτές πλευρές (το σκάνδαλο του πολύτροπου και το κλέος του πτολίπορθου) και κλείνει το τρίγωνο του Οδυσσέα, προβάλλοντας τώρα τον φιλέταιρο αρχηγό και τον πάσχοντα αντίπαλο του Ποσειδώνα. Αυτό είναι ένα δεύτερο δείγμα «κάθετης» διαλεκτικής στην Οδύσσεια.

Θετικά πραγματοποιημένο το θέμα του νόστου είναι από τη φύση του ανακουφιστικό και ευτυχισμένο (έτσι λ.χ. νοστεί ο Νέστορας μέσα στο έπος). Αρνητικά ανεστραμμένος ο νόστος μπορεί να μεταφραστεί σε βίαιο φόνο (αυτή είναι η τραγική μοίρα του Αγαμέμνονα μέσα στο έργο). Ανάμεσα στη θέση και στην άρση του νόστου ταλαντεύεται ο γυρισμός του Οδυσσέα στην Οδύσσεια: κερδίζει ο ήρωας τον νόστο του, ύστερα από ριψοκίνδυνη δεκάχρονη περιπέτεια, χάνοντας όλους τους συντρόφους του, και πραγματοποιεί την επανίδρυσή του στην πατρική εστία, περνώντας μέσα από τον υποθετικό του θάνατο, που τελικά αντιστρέφεται σε μνηστηροφονία. Αυτό είναι ένα τρίτο δείγμα, προοπτικής πια, ποιητικής διαλεκτικής που μας παρέχει η Οδύσσεια. Φαίνεται πως ένας από τους κύριους χαρακτήρες αυτού του έπους, και εκείνος που το καθιστά νεωτερικό στην έξοδο των γεωμετρικών και στην αυγή των αρχαϊκών χρόνων, είναι η συνθετική του άρθρωση: χρησιμοποιεί τους κρυστάλλους της παράδοσης, όχι πια παραθέτοντας ως χωριστές μονάδες τα αντίπαλα θέματα, αλλά, ενοποιώντας τις αντιθέσεις τους, παράγει νέα, τώρα, σύνθετα ζεύγη: νόστος και αναζήτηση, νόστος και ύπνος, νόστος και θάνατος.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)






19/12/14

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ. ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ

Ανδρέας Κάλβος. Αλληλογραφία
Τόμος Α΄: 1813-1818 / Τόμος Β΄: 1819-1869 & Αχρονολόγητες επιστολές


Εισαγωγή-Επιμέλεια-Σχολιασμός: Δημήτρης Αρβανιτάκης
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2014
1094 σελ. (δύο τόμοι) με 32 έγχρωμες εικόνες
ISBN set 978-960-476-161-6
Τιμή 40,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 36,00 €




Οι δύο τόμοι της Αλληλογραφίας του Ανδρέα Κάλβου, στο πλαίσιο της έκδοσης των έργων του από το Μουσείο Μπενάκη, προσφέρουν για πρώτη φορά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το σύνολο των επιστολικών τεκμηρίων, αποδέκτης ή αποστολέας των οποίων υπήρξε ο ποιητής, ικανοποιώντας ένα από τα μεγάλα desiderata της νεοελληνικής φιλολογίας. 388 επιστολές και σημειώματα φωτίζουν τις λεπτομέρειες του βίου και της πνευματικής του διαμόρφωσης, τα ποικίλα περιβάλλοντα μέσα στα οποία κινήθηκε (Ιταλία, Ελβετία, Αγγλία, Γαλλία, Ελλάδα) και τους ανθρώπους που σχετίστηκαν μαζί του.

Οι επιστολές δημοσιεύονται κατά χρονολογική σειρά, στην πρωτότυπη μορφή τους (στις ξενόγλωσσες παρέχεται και ελληνική μετάφραση), συνοδεύονται από λεπτομερειακό εκδοτικό σημείωμα και αναλυτικότατο σχολιασμό, ο οποίος φωτίζει όλες τις πτυχές που απαιτούνται για την κατανόηση των επιμέρους ζητημάτων αλλά και την παρακολούθηση της βιογραφίας του ποιητή. Η έκδοση ολοκληρώνεται από αναλυτικά ευρετήρια (επιστολογράφων, κυρίων ονομάτων, τόπων και εννοιών) και βιβλιογραφία.

ΕΠΕΚΕΙΝΑ. Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Επέκεινα. Ο Θάνατος και η Μεταθανάτια Ζωή στην αρχαία Ελλάδα
Κατάλογος έκθεσης

Κείμενα: συλλογικό
Επιμέλεια: Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Σταυρούλα Οικονόμου
Αθήνα, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 2014
223 σελ. με έγχρωμες και α/μ εικόνες
Γλώσσες: ελληνική και αγγλική
ISBN 978-618-5060-06-0
Τιμή 20,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 18,00 €





Η Ζωή Μετά τον Θάνατο, ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα για τον άνθρωπο, είναι το θέμα της έκθεσης Επέκεινα: Ο Θάνατος και η Μεταθανάτια Ζωή στην αρχαία Ελλάδα και του καταλόγου που τη συνοδεύει. Η αγωνία του θανάτου, η πανανθρώπινη αντίληψη για την αθανασία της ψυχής και οι αντιλήψεις των ανθρώπων για τις εκδοχές του άλλου κόσμου, όπως παρουσιάζονται στη λογοτεχνία από τον Όμηρο έως τον Πλάτωνα, αποκαλύπτονται μέσα από επιλεγμένα αντικείμενα της αρχαίας ελληνικής τέχνης.

Τα κείμενα που περιέχει ο κατάλογος είναι των: Fritz Graf, Sarah Iles-Johnston, Σταυρούλας Οικονόμου, Ν. Χρ. Σταμπολίδη και Γιάννη Ζ. Τζιφόπουλο.

(από τον κατάλογο)




18/12/14

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΚΕΨΗΣ. ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Ελευθέριος Βενιζέλος. Η διαμόρφωση της πολιτικής του σκέψης. Ιδεολογικές αφετηρίες και επιλογές

Κείμενα: συλλογικό
Επιστημονική επιμέλεια: Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης
Αθήνα, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία / Χανιά, Εθνικό Ίδρυμα «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» 2014
279 σελ.
ISBN 978-960-6757-91-4 / 978-960-9419-06-2
Τιμή 10,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 9,00 € 





Ο συλλογικός τόμος αποτελεί μια προσπάθεια να αναδειχθούν η θεωρητική συγκρότηση του Ελευθερίου Βενιζέλου, οι ιδεολογικές αντιλήψεις του, τα φιλοσοφικά ρεύματα που τον επηρέασαν από τη νεότητά του και διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά του. Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το ιδεολογικό οπλοστάσιο του πολιτικού Βενιζέλου θεμελιώνεται σε μια επεξεργασμένη ιδεολογική ταυτότητα, και στην ικανότητά του να συνδυάζει τις ποικίλες ιδεολογικές επιρροές, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τις εκάστοτε ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούσαν στον ελληνικό χώρο.






AUREUS. ΤΟΜΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟ Κ. ΧΡΥΣΟ

Aureus. Τόμος αφιερωμένος στον καθηγητή Ευάγγελο Κ. Χρυσό
 

Κείμενα: συλλογικό
Επιστημονική επιμέλεια: Ταξιάρχης Γ. Κόλιας, Κωνσταντίνος Γ. Πιτσάκης
Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 2014
872 σελ. με α/μ και έγχρωμες εικόνες και χάρτες
ISBN 978-960-9538-26-8
Τιμή 35,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 31,50 €





«Είναι ιδιαίτερα ευχάριστο το συναίσθημα που προκαλεί το γεγονός ότι έχουμε πλέον ανά χείρας τον πολυαναμενόμενο τόμο-αφιέρωμα στον καθηγητή Ευάγγελο Κ. Χρυσό. ‘Ένα τόμο-κατάθεση εκτίμησης, σεβασμού, φιλίας και συναδελφικότητας από τους πολυάριθμους μαθητές και συνεργάτες του τιμώμενου, που έσπευσαν να ανταποκριθούν στην πρόσκληση για συμμετοχή σε αυτόν.

Γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλοί ακόμα από τον ευρύ κύκλο των φίλων και συναδέλφων του που θα έπρεπε να έχουν κληθεί να συμβάλουν με εργασίες τους στον αφιερωματικό τόμο. Η ανάγκη όμως οικονομίας της έκδοσης μας ανάγκασε να κάνουμε δύσκολες επιλογές και να απευθυνθούμε σε ένα σχετικά περιορισμένο αριθμό συναδέλφων...».


Ταξιάρχης Κόλιας
(απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου)





ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΕΧΝΗΣ

Αριστουργήματα της αρχαίας τέχνης
 

Επιμέλεια: Luca Giuliani
Μετάφραση: Έλενα Παλλαντζά
Επιστημονική επιμέλεια: Ιωάννης Μυλωνόπουλος
Πρόλογος: Άγγελος Χανιώτης
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2014
262 σελ. με α/μ εικόνες
ISBN 978-960-524-338-8 

Τιμή 16,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 14,40 €



Τέχνη, σύμφωνα με την αρχαία σημασία της λέξης (τεχνική, τέχνασμα, τεχνοτροπία, δεξιοτεχνία), είναι κάθε δημιούργημα που φανερώνει την ικανότητα και επινοητικότητα του ανθρώπου να δαμάζει την ύλη, είτε προκαλώντας τον θαυμασμό του θεατή για το αισθητικό αποτέλεσμα είτε καθηλώνοντάς τον με την τεχνική αρτιότητα. Για ποιo λόγο κάποια έργα θεωρήθηκαν ή θεωρούνται αριστουργήματα; Ορισμένες πτυχές αυτού του πολύπλοκου θέματος φωτίζονται από τα δοκίμια που συγκεντρώνει αυτός ο τόμος.

Οι συγγραφείς του, διακεκριμένοι γερμανοί αρχαιολόγοι και ιστορικοί της ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης, επέλεξαν επτά γλυπτά και ένα αρχιτεκτόνημα από την ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα για να εξετάσουν ποικιλία θεμάτων, από τεχνικές και κατασκευαστικές λεπτομέρειες ως την πρόσληψη ενός έργου αιώνες μετά τη δημιουργία του. Οι επιλογές των συγγραφέων θα ξαφνιάσουν όσους ταυτίζουν την αρχαία τέχνη με την καλλιτεχνική δημιουργία της κλασικής Αθήνας, θυμίζοντας πόσο πολυδιάστατη είναι η ιστορία της αρχαίας τέχνης. Το βιβλίο, γραμμένο για το ευρύ κοινό και φοιτητές, δεν είναι εγχειρίδιο έτοιμης γνώσης, αλλά άσκηση ματιάς και κρίσης.

 (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)



17/12/14

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ. ΑΠΟ ΤΟΝ 4ο ΑΙΩΝΑ π. Χ. ΕΩΣ ΤΟΝ 16ο ΑΙΩΝΑ


Κ. Σπ. Στάικος
Διαχρονικά τεκμήρια της Πλατωνικής παράδοσης. Από τον 4ο αιώνα π. Χ. έως τον 16ο αιώνα μ.Χ.

Αθήνα, Άτων 2014
321 σελ.
ISBN 978-618-80522-3-9
Τιμή 17,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 15,30 €




Η συγγραφή της Βιβλιοθήκης του Πλάτωνα και της Ακαδημίας ανέδειξε πολλά ανοιχτά θέματα, τα οποία σχετίζονται με την αναπαραγωγή και ταξινόμηση των Διαλόγων από τα χρόνια του Πλάτωνα, και κατ' επέκταση με τη διαδρομή που ακολούθησε το πλατωνικό corpus. Το πόνημα αυτό στόχο έχει αφενός να διαφωτίσει σκοτεινές πτυχές της διαχρονικής αναπαραγωγής και έκδοσης των πλατωνικών Διαλόγων και των Νόμων -τόσο στο πρωτότυπο, όσο και στις λατινικές και αραβικές μεταφράσεις τους ως τα τέλη του 16ου αιώνα- και αφετέρου να επισημάνει τα έως σήμερα γνωστά υπομνήματα στους Διάλογους, όπως και τα συγγράμματα που συντάχθηκαν με σκοπό να ερμηνεύσουν ιδέες και θεωρίες του.

Είναι σχήμα οξύμωρο από τη μία πλευρά να έχουμε στα χέρια μας το σύνολο της γραφικής δραστηριότητας του Αθηναίου φιλοσόφου, μοναδική περίπτωση σε σχέση με όλους τους άλλους συγγραφείς του αρχαίου κόσμου, και από την άλλη να γνωρίζουμε τόσο λίγα πράγματα αναφορικά με την εκδοτική διαδικασία, τη μετάφραση και την πατρότητα του συνόλου των Διαλόγων, όπως και τις διαδρομές που ακολούθησε η χειρόγραφη παράδοση του πλατωνικού corpus στη διαχρονία.
Τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί μας έχουν να κάνουν με θέματα όπως: Υπήρξε ακαδημαϊκή έκδοση του πλατωνικού corpus; Τί ακριβώς υλικό περιήλθε στα χέρια των Αλεξανδρινών και με ποιο σκεπτικό κατατάχθηκε σε τετραλογίες και τριλογίες; Πότε και πού γεννήθηκε η ψευδεπίγραφη δραστηριότητα και τι αντιπροσωπεύουν οι λεγόμενοι "νόθοι" Διάλογοι; Ποιος είναι αυτός που εισήγαγε στη ρωμαϊκή διανόηση τη σκέψη και τα βιβλία του Πλάτωνα; Ποιός πρώτος μετέφρασε στα λατινικά διάλογο του Πλάτωνα; Γιατί επέλεξε τον συγκεκριμένο και η επιλογή του αυτή διαμόρφωσε ή όχι παράδοση; Το Υπόμνημα του Χαλκίδιου στον Τίμαιο σε ποια προγενέστερα υπομνήματα βασίστηκε; Ποιά ήταν η πορεία της διάδοσης της πλατωνικής σκέψης κατά την Ύστερη Ρωμαϊκή εποχή και τον Μεσαίωνα, στη Δύση και την Ανατολή;

Ποιά ήταν η τύχη του Πλάτωνα στον αραβικό κόσμο και γιατί οι Άραβες επέλεξαν να μεταφράσουν και να παραφράσουν κυρίως τον Τίμαιο, την Πολιτεία και τον Παρμενίδη; Πότε άρχισε η συστηματική αναπαραγωγή των Απάντων του σε μορφή κώδικα; Τέλος, ποιός εμφύσησε τη συστηματική διδασκαλία της πλατωνικής σκέψης στη Δύση κατά την Αναγέννηση και ποιός είναι εκείνος που υπέδειξε τον ορθό τρόπο μετάφρασης των Διαλόγων στα λατινικά; Τί αντίκτυπο είχε στην αναβίωση της πλατωνικής φιλοσοφίας η Ακαδημία της Φλωρεντίας και ο Marcilio Ficino ιδιαίτερα;

Σε αυτά τα ανοιχτά ζητήματα, όπως και σε άλλα παρεμφερή, σχετικά με τη διδασκαλία των διαδόχων του Πλάτωνα στην Ακαδημία, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις, στο μέτρο του δυνατού, και να επισημάνουμε σχετικά γεγονότα που θα βοηθήσουν στη διαλεύκανση ιστορικών και φιλολογικών προβλημάτων γύρω από την πλατωνική χειρόγραφη παράδοση, τα οποία δεν παύουν από την αρχαιότητα να απασχολούν τους διανοούμενους και να συνδέονται άμεσα με την αναπαραγωγή και διακίνηση του βιβλίου γενικότερα.

Κ. Σπ. Στάικος
(από την εισαγωγή του βιβλίου)




ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ. ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ, ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ, ΠΟΙΟΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ

Μαξ Βέμπερ
Το χρηματιστήριο. Γιατί υπάρχει, πως λειτουργεί, ποιον εξυπηρετεί

Μετάφραση: Θοδωρής Δρίτσας, Κώστας Σπαθαράκης
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2014

Τιμή 10,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 9,00 €
144 σελ.
ISBN 978-960-524-438-5 





Αυτή η σύντομη σκιαγράφηση αποκλειστικό σκοπό έχει να προσφέρει έναν γενικό προσανατολισμό σ’ όσους δεν έχουν καμία απολύτως επαφή με το χρηματιστήριο. Έτσι, σχεδόν τίποτα δεν θα το θεωρήσουμε γνωστό εκ των προτέρων. Στο κείμενο που ακολουθεί μένουμε σε τούτο τον στόχο, γι’ αυτό και σκόπιμα αποφεύγουμε να εκφράσουμε οποιαδήποτε αρνητική κρίση.
Άλλωστε, η κριτική που ασκείται από ευρύτατα στρώματα του πληθυσμού στους όρους με τους οποίους λειτουργεί σήμερα το χρηματιστήριο είναι πρακτικά αναποτελεσματική. Κι αυτό γιατί σε μεγάλο βαθμό χαρακτηρίζεται από μια τεράστια επιπολαιότητα: αναζητά τα προβλήματα εκεί όπου θα τα έβρισκε κανείς μόνο και μόνο επειδή δεν κατανοεί αυτά τα πράγματα ή επειδή θίγονται τα συμφέροντά του.
Η ίδια επιπολαιότητα ευθύνεται και για την εξαιρετικά επικίνδυνη ιδέα ότι ένας θεσμός όπως το χρηματιστήριο συνιστά εκ φύσεως ένα είδος «συνωμοτικής λέσχης» με σκοπό το ψεύδος και την απάτη σε βάρος του έντιμου εργαζόμενου λαού κι επομένως ότι πρέπει -και ότι μπορεί- με κάποιον τρόπο να καταργηθεί.
Όμως τίποτα δεν απειλεί περισσότερο ένα εργατικό κίνημα, προς το οποίο πρωτίστως απευθύνονται αυτές οι γραμμές, όσο το να τίθενται -λόγω άγνοιας των πραγματικών συνθηκών- ανεδαφικοί στόχοι.


Ο Max Weber (1864-1920), γερμανός κοινωνιολόγος, οικονομολόγος, νομικός και φιλόσοφος, αναγνωρίζεται ευρέως ως ο σημαντικότερος θεωρητικός του 20ού αιώναστον χώρο των κοινωνικών επιστημών. Άσκησε καταλυτική επίδραση στην κοινωνιολογία της εξουσίας, του δικαίου, της θρησκείας και στη γενική θεωρία της ανθρώπινης πράξης.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν, μεταξύ άλλων, το μνημειώδες έργο του Οικονομία και κοινωνία (6 τόμοι, εκδ. Σαββάλας) και η κλασική του μελέτη Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού (εκδ. Gutenberg)  

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)




16/12/14

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΡΑΛΛΗΣ. ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ

Θεόδωρος Ράλλης. Με το βλέμμα στην Ανατολή
 

Κατάλογος έκθεσης
Επιμέλεια-Κείμενα: Μίρκα Α. Παλιούρα
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2014
127 σελ. με έγχρωμες εικόνες
Δίγλωσση έκδοση: ελληνική και αγγλική
ISBN 978-960-476-164-7
Τιμή 20,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 18,00 €




Η έκδοση κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της ομότιτλης έκθεσης του Θεόδωρου Ράλλη στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης (11 Δεκεμβρίου 2014 - 22 Φεβρουαρίου 2014).

Ο ζωγράφος Θεόδωρος Ράλλης, με καταγωγή από την Χίο, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και έζησε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του στη Γαλλία. Το καλλιτεχνικό του έργο, εμπνευσμένο από την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή, διαμορφωμένο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ρεύματος του Οριενταλισμού και εκτελεσμένο σύμφωνα με την ακαδημαϊκή τεχνική της γαλλικής σχολής, συνέβαλε στη δημιουργία της νεότερης καλλιτεχνικής παράδοσης στην Ελλάδα.



ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ 1944. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Μενέλαος Χαραλαμπίδης
Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας

Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2014
371 σελ.
ISBN 978-960-221-640-8
Τιμή 21,30 € / στο βιβλιοπωλείο μας 19,17 €



 
Στην κρίσιμη περίοδο του τέλους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ευρώπη συνταράχθηκε από την πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των δυνάμεων που συγκρότησαν την Αντίσταση και διεκδικούσαν κεντρική θέση στις μεταπολεμικές πολιτικές εξελίξεις και των εξόριστων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που επιδίωκαν την επάνοδό τους στην εξουσία. Η Ελλάδα υπήρξε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου η ένταση αυτής της αντιπαράθεσης οδήγησε σε ένοπλη σύγκρουση τις μέχρι τότε συμμαχικές δυνάμεις του ΕΑΜ και των Βρετανών, πριν ακόμη από τη λήξη του πολέμου. Τον Δεκέμβριο του 1944, ενάμιση μόλις μήνα μετά την πανηγυρική απελευθέρωση της πρωτεύουσας, ξέσπασε «η Μάχη της Αθήνας», η σφοδρότερη στρατιωτική αναμέτρηση που έγινε ποτέ στην πρωτεύουσα.

Εβδομήντα χρόνια μετά, πολλά ερωτήματα γύρω από τα «Δεκεμβριανά» παραμένουν αναπάντητα. Ο κεντρικός τους ρόλος στις πολιτικές εξελίξεις που οδήγησαν στον Εμφύλιο και στο διχαστικό κοινωνικοπολιτικό καθεστώς των επόμενων δεκαετιών συγκρότησε ιδεολογικά φορτισμένες ερμηνείες. Όπως κάθε γενικό και πολιτικά στοχευμένο αφήγημα, ο «ηρωικός Δεκέμβρης» της Αριστεράς και ο «δεύτερος γύρος της κομμουνιστικής ανταρσίας» της Δεξιάς χαρακτηρίζονται από την επιλεκτική χρήση του παρελθόντος, την αποσιώπηση ή διαστρέβλωση των γεγονότων και τη συγκάλυψη των πολιτικών ευθυνών.

Το βιβλίο αυτό, η πρώτη επιστημονική μελέτη που επικεντρώνεται στα ίδια τα γεγονότα στηριγμένη σε αδημοσίευτες κυρίως πηγές, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα: Ποιες ήταν οι αιτίες που οδήγησαν στο ξέσπασμα των μαχών και σε ποιο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο εκδηλώθηκαν; Πώς εξελίχθηκαν, μέρα με τη μέρα, οι συγκρούσεις που μετέτρεψαν την πόλη σε πεδίο μάχης (από τις μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Γουδί, στου Μακρυγιάννη, στους στρατώνες των Παραπηγμάτων στο Κολωνάκι και στους Αμπελόκηπους μέχρι τις οδομαχίες της Ομόνοιας, των Εξαρχείων και του Μεταξουργείου, από τις φονικές μάχες στους λόφους του Αρδηττού και στο Αλεποβούνι μέχρι το βομβαρδισμό της Καισαριανής και την προέλαση των Βρετανών από το Φάληρο προς το κέντρο της Αθήνας); Τέλος, καταγράφοντας τη δράση της Εθνικής Πολιτοφυλακής, η έρευνα προσπαθεί να φωτίσει τα δύσκολα ζητήματα των εκτελέσεων, της ταυτότητας των θυμάτων και των νεκρών αμάχων από τους βρετανικούς βομβαρδισμούς, τα οποία εξακολουθούν να καθορίζουν τη μνήμη των Δεκεμβριανών.


(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)



15/12/14

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1863-1873. ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ. ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΤΑΘΜΟΥ ΚΑΙ ΛΙΜΑΝΙΟΥ

ΤΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

σας προσκαλεί στην παρουσίαση του βιβλίου

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1863-1873
οι παλαιότερες φωτογραφίες
οι πρώτοι χάρτες της περιοχής σταθμού και λιμανιού

του Γιάννη Επαμεινώνδα
με εισαγωγή της Αλέκας Καραδήμου Γερόλυμπου
έκδοσης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης

την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2014 ώρα 19:00
στο Βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ
Τσιμισκή 11, Θεσσαλονίκη

Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι συγγραφείς

Η έκδοση βασίστηκε στην έκθεση
η οποία παρουσιάστηκε την άνοιξη του 2014
στο Πολιτιστικό Κέντρο του ΜΙΕΤ, στη Βίλα Καπαντζή

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: τηλ. 2310 288 036



ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ

Ένα βιβλίο που φέρνει στο φως νέα, άγνωστα τεκμήρια για την ιστορία της πόλης του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα: φωτογραφίες, χάρτες, αναλυτικά σχέδια, υπομνήματα και καρτ ποστάλ, που ανατρέπουν πολλά από όσα ξέραμε μέχρι σήμερα για την εποχή κατά την οποία η Θεσσαλονίκη έμπαινε στη νεωτερική εποχή.

Από τη Συλλογή Γιώργου Δέλλιου στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ παρουσιάζεται η γνωστή φωτογραφία του Χέρμπερτ Σέυς και μια εντελώς νέα, του Αλφόνς Ρουμπελλαίν, επίσης του 1873, που βρίσκεται στον αντίποδα της λήψης του Σέυς.

Η παλαιότερη φωτογραφία της πόλης, το πανόραμα του Γιόσεφ Σέκελυ (από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Βιέννης), τραβηγμένο πριν από 150 χρόνια, δημοσιεύεται εδώ για πρώτη φορά, σε τέσσερις μεγάλες αναδιπλούμενες σελίδες συνολικού μήκους ενός μέτρου.

Μια γνωστή ξυλογραφία, δημοσιευμένη αρκετές φορές μέχρι σήμερα, επιτέλους αποκτά ταυτότητα: αποδεικνύεται πως χρησιμοποίησε ως πρότυπο τη φωτογραφία του Σέκελυ και πρωτοδημοσιεύτηκε σε ένα βιβλίο του 1867, σε μια εποχή που ο μόνος τρόπος για να εκτυπωθεί η φωτογραφία μαζικά ήταν να μετατραπεί σε χαρακτικό. Σήμερα, μια ευτυχής συγκυρία ταυτοποιεί το χαρακτικό αυτό με την παλαιότερη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης.

Στο βιβλίο παρουσιάζονται τα σημαντικότερα μνημεία που εμφανίζονται στις τρεις φωτογραφίες, μερικά για πρώτη φορά: τα θαλάσσια τείχη, ο Πύργος της Αποβάθρας, το Πρόπυλο των Δώδεκα Αποστόλων, η συναγωγή Ταλμούδ Τορά. Κι ακόμα, η Πύλη Βαρδαρίου και η Ληταία, ο Τοπχανές, η Κρήνη του Σέιχ Σου, οι οικίες των Άμποτ και των Αλλατίνι στον Φραγκομαχαλά, το πρώτο Δημαρχείο.

Πέντε άγνωστοι χάρτες των Ανατολικών Σιδηροδρόμων, της εταιρείας που έφερε το τραίνο στη Θεσσαλονίκη το 1872, δημοσιεύονται για πρώτη φορά και αποκαλύπτουν την εξέλιξη της περιοχής του παλιού σταθμού έξω από τα δυτικά τείχη και το φρούριο του Βαρδαρίου.

Σχέδια, φωτογραφίες και καρτ ποστάλ του Μπέστσιναρ διαγράφουν την πορεία του διάσημου κήπου, από την ίδρυση μέχρι τον αφανισμό του.

Φωτογραφίες και σιδηροδρομικοί χάρτες συσχετίζονται με μια δορυφορική λήψη, με τα σχέδια του Βιτάλη για τη δημιουργία της παλιάς παραλίας το 1871 και με άλλους γνωστούς χάρτες του 19ου αιώνα.

Ο γνωστός πίνακας του Ιταλού Σαλάκκα, που αποτυπώνει τη Θεσσαλονίκη από τη θάλασσα, ερμηνεύεται μέσα από τα καινούρια τεκμήρια και αποκαλύπτει τα κρυμμένα μυστικά του: την πρώτη πλατεία της πόλης στα Λαδάδικα –την πλατεία της Αποβάθρας– με το "πρώτο", άγνωστο μέχρι σήμερα Τελωνείο, την παλιά Καραντίνα, το κεντρικό καφενείο του λιμανιού.

Διαγράφεται η μετακίνηση της κεντρικής πλατείας της Θεσσαλονίκης από τα δυτικά προς τα ανατολικά, την ίδια στιγμή που εκδυτικίζεται συνεχώς: από το ανατολίτικο μεϊντάνι της Αποβάθρας του λιμανιού στα ευρωπαϊκά καφέ της πλατείας Ελευθερίας κι από κει στην επιβλητική, αλλά ψυχρή, πλατεία Αριστοτέλους.

Κι ακόμη, γίνονται κάποιες υποθέσεις και ερμηνείες για τον λιμενοβραχίονα και την επιχωμάτωση του βυζαντινού λιμανιού από τα φερτά των ρεμάτων αλλά και για τη θέση της πρώτης συναγωγής, της Ετς αΧαΐμ, όπου κήρυξε ο Απόστολος Παύλος.

Αναλυτικά υπομνήματα των φωτογραφιών, με ταυτοποιήσεις όλων των μνημείων –χαμένων και υφιστάμενων–, καθώς και ένα χρήσιμο ευρετήριο ονομάτων, μνημείων και τοποθεσιών συνοδεύουν το βιβλίο.

Το ΜΙΕΤ έχει δωρήσει στον Δήμο Θεσσαλονίκης μεγάλες εκτυπώσεις των τριών παλαιότερων φωτογραφιών, οι οποίες αναρτήθηκαν στο Δημαρχείο σε δημόσια θέα και αποτελούν πλέον κοινό κτήμα των κατοίκων και επισκεπτών της πόλης, τεκμήρια μιας άλλης, χαμένης σήμερα Θεσσαλονίκης.


ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

Ο Γιάννης Επαμεινώνδας είναι αρχιτέκτων και, από το 2010, διευθυντής του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ.

Η Αλέκα Γερόλυμπου είναι αρχιτέκτων και πολεοδόμος, ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ.