Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΩΣ ΑΙΝΙΓΜΑ

Ηρακλής Παπαϊωάννου
Η φωτογραφία ως αίνιγμα. Μια ανθολογία κειμένων

Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2020 (Ιούλιος)
Σελίδες: 221
Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.
ISBN χαρτόδετου: 978-960-12-2485-5

Τιμή: 14,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 12,60 €

Το βιβλίο αυτό είναι μια επιλογή κειμένων για τη φωτογραφία ως τέχνη και ως μέσο που επηρεάζει βαθιά τη συλλογική συνείδηση, μέσα από τα οποία ανθολογείται μια περιπλάνηση τριών δεκαετιών. Στο διάστημα αυτό πολλά άλλαξαν στην επικράτεια της τεχνικής εικόνας. Κατά μια έννοια, η ανθολογία αποτελεί μια λοξή ματιά στη σύγχρονη ελληνική φωτογραφία, διαφορετικών γενεών και τεχνοτροπικών προσεγγίσεων, ενώ η έκδοση διανθίζεται επίσης από κάποια θεωρητικά κείμενα. Γιατί κάποιος συνεχίζει επίμονα μια τέτοια δοκιμιακή δραστηριότητα; Δεν είναι η φωτογραφία θαυμαστά αυτοεξηγούμενη; Ίσως γιατί η φωτογραφία θυμίζει γοητευτικό αίνιγμα, ένα άγνωστο κείμενο που απαιτεί προσεκτική ανάγνωση. Ίσως ακόμη γιατί τα κείμενα αυτά γράφτηκαν με την ελπίδα ότι μπορούν να προσφέρουν, πέρα από τη ζύμωση με την τέχνη, μερικά σκαλοπάτια κριτικής σκέψης απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις του ρευστού σύγχρονου εικονοκόσμου. Ακόμη, γιατί ο κόσμος του λόγου και της εικόνας μοιάζει με ένα συναρπαστικό ταξίδι, τις ανακαλύψεις του οποίου χαίρεται κανείς να μοιράζεται και, αναπόφευκτα σχεδόν, με έναν λοξό καθρέφτη του εαυτού. Τελικά, η συγγραφική αυτή δραστηριότητα ίσως να μην υπήρξε κάτι περισσότερο από την εμμονική απόπειρα να διαπεράσει κανείς το περιτύλιγμα και να αγγίξει το περιεχόμενο, σε ένα μέσο όπως η φωτογραφία όπου αυτά τα δύο συμπιέζονται δυναμικά στα όρια μιας επιφάνειας, και σε μια εποχή που λατρεύει την επιφάνεια.

Ηρακλής Παπαϊωάννου
(από το οπισθόφυλλο)

Η ΡΩΣΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ 15ο ΕΩΣ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

Η ρωσική θρησκευτική τέχνη από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα

Μετάφραση από τα ρωσικά: Ο. Πατρουνόβα, Γ. Μποΐτσεβα, Ε. Σαρτόρι
Επιστημονική επιμέλεια: Ελένα Σαγενκόβα
Κείμενα: συλλογικό
Αθήνα, Εκδόσεις Τέχνης Οίστρος, 2020 (Ιούλιος)
Σελίδες: 157, με έγχρωμες εικόνες
Διαστάσεις: 25 x 30 εκ.
ISBN χαρτόδετου: 978-618-5083-28-1
Τιμή: 35,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 31,50 €

«Στην παρούσα έκδοση η Πινακοθήκη Τρετιακόφ παρουσιάζει στο ελληνικό κοινό έργα από το πολύτιμο απόθεμα αντικειμένων εκκλησιαστικής τέχνης του 15ου-19ου αιώνα -εικόνες, έργα ξυλογλυπτικής, ανθίβολα. Προέρχονται από μνημεία που χρονολογούνται από την εποχή του οσίου Αντρέι Ρουμπλιόφ έως και δημιουργίες των τεχνιτών του Πάλεχ, του 19ου αιώνα.

Ο ρωσικός πολιτισμός στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα ήταν έντονα επηρεασμένος από την πτώση του Βυζαντίου. Προς το τέλος του αιώνα, η ένταση κλιμακώθηκε, καθώς αναμενόταν η συντέλεια του κόσμου που, σύμφωνα με τις προφητείες, επρόκειτο να γίνει το 1492. Ωστόσο, η έλευση του νέου αιώνα συνέπεσε με την αρχή της εποχής του ύστερου Μεσαίωνα, εποχής κατά την οποία άνθισε ο ρωσικός πολιτισμός και η ρωσική τέχνη. Ο πολιτισμός του 16ου αιώνα είναι λόγιος. Οι Ρώσοι αγιογράφοι δημιουργούσαν πρωτότυπα ως προς τη σύλληψη και σύνθετα ως προς την εικονογραφία έργα, με βάση λειτουργικά, αγιοπατερικά και ιστορικά κείμενα. Οι πλέον σημαντικές εικόνες, όπως η «Τετραμερής» («…ὁ Θεός καί κατέπαυσε τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ…», «Δεῦτε πάντα τα ἔθνη, προσκυνήσατε τήν τρισυπόστατον Θεότητα», «Μονογενής Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ», «Ἐν τάφῳ σωματικῶς») και η εικόνα «Ευλογημένος ο στρατός του Βασιλέως των ουρανών», δημιουργήθηκαν κατόπιν τσαρικής παραγγελίας και είχαν ως στόχο να αφηγηθούν σε αλληγορική μορφή την κτίση του Κόσμου, καθώς και τις ιδέες της κρατικής ιεραρχίας, όπως η Μόσχα-Τρίτη Ρώμη.

Τον 17ο αιώνα ο ρωσικός θρησκευτικός πολιτισμός, παρ΄όλη την επικοινωνία με τη δυτική Ευρώπη και την τέχνη της, διατήρησε την ιδιομορφία και την ιδιαιτερότητά του. Τα χαρακτηριστικά αυτά γνωρίσματα, χάρη στην προσήλωση στις μακραίωνες παραδόσεις της βυζαντινής και της αρχαίας ρωσικής τέχνης, δεν απωλέσθησαν ούτε κατά τους επόμενους αιώνες…».

Ζελφίρα Τρεγκούλοβα 

Γενική Διευθύντρια Πινακοθήκης Τρετιακόφ 

(από το βιβλίο)