22/2/12

ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ


Μια βραδιά αφιερωμένη στον Ανδρέα Εμπειρίκο και τον ελληνικό υπερρεαλισμό διοργανώνεται στο βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Τσιμισκή 11, Θεσσαλονίκη), την Παρασκευή 9 Μαρτίου 2012 στις 19:30, σε συνεργασία με τις εκδόσεις Άγρα.


Η εκδήλωση πραγματοποιείται με αφορμή την έκδοση των τριών βιβλίων: Ανδρέας Εμπειρίκος Ο Μέγας Ανατολικός - Ανθολόγιον, Νίκος Σιγάλας Ο Ανδρέας Εμπειρίκος και η ιστορία του ελληνικού υπερρεαλισμού και Μιχάλης Χρυσανθόπουλος Εκατό χρόνια πέρασαν και ένα καράβι. Ο ελληνικός υπερρεαλισμός και η κατασκευή της παράδοσης που κυκλοφόρησαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Άγρα.

Θα μιλήσουν ο καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας Γιώργης Γιατρομανωλάκης, ο ιστορικός και ερευνητής στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών της Κωνσταντινούπολης Νίκος Σιγάλας, ο καθηγητής Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας του ΑΠΘ Μιχάλης Χρυσανθόπουλος και ο ιστορικός Λεωνίδας Εμπειρίκος.





ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ

Ο ΜΕΓΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ
ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ







Ο ΜΕΓΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ του Ανδρέα Εμπειρίκου είναι το εκτενέστερο νεοελληνικό μυθιστόρημα (οκτώ τόμοι, 2.104 σελίδες), και χωρίς αμφιβολία συνιστά ένα από τα εντυπωσιακότερα και ταυτοχρόνως τολμηρότερα κείμενα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Αποτελεί το έργο ζωής του Εμπειρίκου, καθώς η συγγραφή του αρχίζει το 1945 και ολοκληρώνεται ύστερα από πολλές ενδιάμεσες φάσεις το 1970. Κυκλοφορεί για πρώτη φορά το 1990 —η έκδοσή του διαρκεί δύο χρόνια— και σήμερα επανεμφανίζεται με τη μορφή ενός Ανθολογίου, πού αποτελούσε πόθο του ίδιου του συγγραφέα.

Το θέμα του μυθιστορήματος είναι ο δεκαήμερος παρθενικός πλους του υπερωκεανίου «Μέγας Ανατολικός» από το Λίβερπουλ στη Νέα Υόρκη τον Μάιο του 1867. Επιβάτες κάθε τάξεως και επαγγέλματος, μαζί με το πλήρωμα, διαπλέουν τον Ατλαντικό με το γιγαντιαίο υπερωκεάνιο, μια πρωτόγνωρη ηδονική Κιβωτό, απολαμβάνοντας όλες τις μορφές του έρωτα, άνευ ορίων, άνευ όρων. Επηρεασμένοι από τον τιτάνιο και πρωτογενή ερωτισμό που εκλύει το ίδιο το πλοίο, ζουν την απόλυτη ελευθερία και ηδονή για να καταλήξουν, μέσα από την απόλυτη αθωότητα και ευτυχία, στον Νέο Κόσμο. Στην κιβωτό του Μεγάλου Ανατολικού βρίσκεται συγκεντρωμένη όλη η κοσμοθεωρία και η ουτοπία του ποιητή — η λογοτεχνική, η ψυχαναλυτική και η πολιτική.

Σύμφωνα με τον Ελύτη, η απώτερη αξία του έργου «δεν βρίσκεται σ’ αυτά [τα περιγραφόμενα]· βρίσκεται στην παναγαθοσύνη τού ποιητή, πού διαχέεται πάνω στους χαρακτήρες και στις πράξεις των πλέον διαφορετικών τύπων του έργου [...] και αναεκπέμπεται στον αναγνώστη σαν ένα είδος ευλογίας. [...] Η αγαθότητα τού Εμπειρίκου έρχεται από —και τραβάει για— πολύ μακριά. Δεν είναι η δεοντολογική των θρησκευομένων ή η βλακώδης των αδυνάτων. Υποδηλώνει μια πίστη: ότι τα υλικά και οι προϋποθέσεις για το καλό έχουν δοθεί στον άνθρωπο, πού αν δεν το εκμεταλλεύεται είναι από δικό του λάθος, από την ανικανότητά του να υπερνικήσει τις μακραίωνες προλήψεις και τα χωρίς λόγο κατατυραννισμένα στο σκότος της ψυχής του συμπλέγματα. Διόλου άσχετο λοιπόν ότι ο Μέγας Ανατολικός ναυπηγήθηκε με τα υλικά τού ψυχαναλυτή στις δεξαμενές ενός οραματιστή και προφήτη».



ΝΙΚΟΣ ΣΙΓΑΛΑΣ

Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ
ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΥ

Ή ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΑΜΕΙΛΙΚΤΗ
ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ





Υπήρξε άραγε μια προσπάθεια σύστασης υπερρεαλιστικής ομάδας στην Ελλάδα στο μεσοπόλεμο; Αν ναι, σε ποιά συμφραζόμενα; Γιατί η προσπάθεια αυτή δεν ευοδώθηκε; Προσπαθώντας να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά ο συγγραφέας εξετάζει κείμενα και ιστορικά τεκμήρια της εποχής, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προέρχονται από τα κατάλοιπα του Ανδρέα Εμπειρίκου. Μεταξύ τους βρίσκονται διάφορες εκδοχές ενός χειρογράφου του τελευταίου, συνέχεια της Διάλεξης του ’35, στις οποίες ο υπερρεαλισμός θεωρείται το κατεξοχήν δυναμικό κάθε εξέγερσης και κάθε επανάστασης και εξετάζεται η σχέση του με την κομμουνιστική επανάσταση και την αναρχία. Επιχειρώντας ένα σχεδίασμα της ιστορίας του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, ο συγγραφέας επικεντρώνεται στην, απωθημένη, τόσο από τους ίδιους όσο και από την κριτική, σχέση του Εμπειρίκου με τον Κάλας.

Οι περισσότερες μελέτες τείνουν ν’ αποσυσχετίσουν τους δύο ποιητές. Αντίθετα, τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο βιβλίο αυτό δείχνουν πως υπήρξαν συνοδοιπόροι στην απόπειρα θεμελίωσης του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα και πως συνδέθηκαν με μια θερμή φιλία, η οποία διακόπηκε με μια ρήξη, με προσωπικές και θεωρητικές διαστάσεις. Στο περιεχόμενο της σχέσης αυτής και στα αίτια της ρήξης, ο συγγραφέας βρίσκει ένα ερμηνευτικό κλειδί της ιστορίας του ελληνικού υπερρεαλισμού. Το ζήτημα της αυθεντίας, ψυχολογικοί και ιδιοσυγκρασιακοί συσχετισμοί, πλέκονται πυκνά με τον τρόπο με τον οποίον καθένας από τούς δύο ποιητές αντιλαμβάνεται τον έρωτα, το σαδισμό, την επανάσταση και το φασισμό, τόσο σε σχέση με την ψυχανάλυση και τον υπερρεαλισμό, όσο και μέσα στον κυκλώνα των ιστορικών γεγονότων εκείνης της εποχής: τη μεταξική δικτατορία, τον ισπανικό εμφύλιο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.




ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ

«Εκατό χρόνια πέρασαν και ένα καράβι»

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ
ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ






Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Νικόλας Κάλας και ο Νίκος Εγγονόπουλος, οι τρεις Έλληνες υπερρεαλιστές της περιόδου 1930-1945, σε διάλογο με το μαρξισμό και την ψυχανάλυση στοχάστηκαν για τα καίρια ζητήματα του καιρού τους: προσέγγισαν το γλωσσικό θετικισμό είτε αυτός προερχόταν από τους κόλπους της δημοτικής είτε από αυτούς της καθαρεύουσας. Συνέβαλαν στην αναδιάταξη των συστημάτων σκέψης της εποχής με την εισαγωγή της πρακτικής της αυτόματης γραφής, την αμφισβήτηση του διαχωρισμού της ζωής από τη λογοτεχνία και την ανάδειξη του ασυνείδητου ως συστήματος.

Υιοθετώντας ένα πνεύμα διεθνιστικό, συζήτησαν εκ νέου τη θέση της Ελλάδας εντός της Ευρώπης, παίρνοντας αποστάσεις από το σχήμα της εθνικής συνέχειας και αναδεικνύοντας τη σημασία της ευρωπαϊκής διαμεσολάβησης. Τέλος, διατύπωσαν ένα πρωτότυπο σχήμα για τη λογοτεχνική παράδοση και τη λογοτεχνική εξέλιξη που έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές θέσεις του Σεφέρη, του Τσάτσου, του Δημαρά και του Καραντώνη και πρότειναν ένα διαφορετικό μοντέλο για τη νεοελληνική λογοτεχνία και τέχνη από αυτό της «γενιάς του τριάντα».

H εκ του παραλλήλου μελέτη της συμβολής των τριών υπερρεαλιστών αναδεικνύει τη συμβολή τους, η οποία αποσιωπήθηκε από την κριτική σκέψη στις δεκαετίες του 1930 και 1940 και εξακολουθεί να προκαλεί αντιστάσεις ακόμη και σήμερα.


Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ γεννήθηκε το 1901 στην Μπραΐλα της Ρουμανίας και πέθανε στην Αθήνα το 1975. Το 1926-31 βρίσκεται στο Παρίσι όπου συνδέεται με τον André Breton και τους Υπερρεαλιστές και αρχίζει την ψυχανάλυση με τον R. Laforgue.

Το 1935 δίδει στην Αθήνα την περίφημη διάλεξη Περί σουρρεαλισμού και εκδίδει την Υψικάμινο, το κατεξοχήν υπερρεαλιστικό κείμενο. Το 1945 κυκλοφορεί η Ενδοχώρα και ακολουθούν τα Γραπτά ή Προσωπική μυθολογία το 1960 και ή Αργώ ή Πλους αεροστάτου 1964-65 στο περ. Πάλι, με περικοπές. Μετά το θάνατο του, το 1980 κυκλοφορεί πλήρης η Αργώ, η συλλογή Οκτάνα καθώς και το θεατρικό έργο του Πικάσσο Τα Τέσσερα κοριτσάκια σε μετάφραση του ποιητή. Το 1985 εκδίδεται το Αι Γενεαί Πάσαι ή Η Σήμερον ως Αύριον και ως Χθες και το Άρμαλα ή Εισαγωγή σε μία πόλι (εισαγωγή σ’ ένα μυθιστόρημα πού δεν γράφτηκε)

Το 1995 εκδόθηκε το ποίημα ΕΣ-ΕΣ-ΕΣ-ΕΡ Ρωσσία, το 1997 το πεζό Ζεμφύρα ή Το μυστικόν της Πασιφάης, ενώ το 1997 κυκλοφόρησαν σε ανεξάρτητη έκδοση τα δύο εγκώμια για τον Ν. ‘Εγγονόπουλο: Νικόλαος Εγγονόπουλος ή Το θαύμα του Ελμπασάν και του Βοσπόρου και Διάλεξη 1963.

Το 2001 κυκλοφόρησαν το ημερολόγιο και οι φωτογραφίες από το Ταξίδι στη Ρωσσία (τον Δεκέμβριο του 1962 με τον Ο. Ελύτη και τον Γ. Θεοτοκά), τα Ψυχαναλυτικά κείμενα καθώς και το μεγάλο λεύκωμα με φωτογραφίες του με τον τίτλο Φωτοφράκτης.

Επίσης το 2001 γιορτάστηκαν τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ανδρέα ‘Εμπειρίκου, με πρωτοβουλία του Ε.ΚΕ.Β.Ι.

Το 2009 κυκλοφόρησε ο τόμος Ανδρέας Εμπειρίκος, Γράμματα στον πατέρα, τον αδελφό του Μαράκη και την μητέρα [1921-1935] και το 2010 το βιβλίο Περί σουρρεαλισμού. Η διάλεξη του 1935.

Ο Εμπειρίκος είναι από τους κύριους εισηγητές της επιστήμης της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα με τον Δ. Κουρέτα και τον Γ. Ζαβιτσιάνο, με τη συνεργασία και τη συνδρομή της Μαρίας Βοναπάρτη. Ο ίδιος άσκησε την ψυχαναλυτική πρακτική επί δεκαέξι έτη (1935-1951).

Στις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί σχεδόν το σύνολο του έργου του Ανδρέα Εμπειρίκου, με επιμελητή τον Γιώργη Γιατρομανωλάκη.

21/2/12

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΖΟΥΡΑΚΗΣ «ΕΡΓΑ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ»

Μιχάλης Κατζουράκης 
Έργα για συγκεκριμένους χώρους
15 Μαρτίου 2012 - 29 Απριλίου 2012

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
παρουσιάζει στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, στη Βίλα Καπαντζή, την έκθεση του Μιχάλη Κατζουράκη, με τίτλο Έργα για συγκεκριμένους χώρους / Site - Specific Works

Εγκαίνια έκθεσης: Πέμπτη 15 Μαρτίου, ώρα 20:00
(Βίλα Καπαντζή, Βασιλίσσης Όλγας 108)

Εργοστάσιο Hoechst, 1970. Καφετέρια
Στοιχεία από πολυστερίνη, 3 x 13μ

Η έκθεση Μιχάλης Κατζουράκης – Έργα για συγκεκριμένους χώρους παρουσιάζει τα πιο σημαντικά site-specific έργα που δημιούργησε ο καλλιτέχνης από το 1970 μέχρι σήμερα. Σαράντα πέντε φωτογραφίες των έργων αυτών –στην πλειονότητά τους τοιχογραφίες, δάπεδα και οροφές για εσωτερικούς χώρους– πλαισιώνονται με σχέδια, μακέτες, αφαιρετικά γλυπτά και πίνακες που είτε συγγενεύουν εννοιολογικά είτε αποτέλεσαν αφορμή για τη δημιουργία τους.

MV Golden Odyssey, 1974
Κλιμακοστάσιο πλώρης. Πανό από φορμάικα

Η έκθεση εγκαινιάζεται την Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012, ώρα 20:00 στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Βίλα Καπαντζή, Βασιλίσσης Όλγας 108). Θα διαρκέσει έως τις 29 Απριλίου 2012 και θα λειτουργεί με το εξής ωράριο: Τρίτη 9:00-16:00, Τετάρτη & Πέμπτη 14:00-21:00, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή 10:00-18:00 (Δευτέρα κλειστά), με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Για ομαδικές επισκέψεις παρακαλούμε να προηγείται συνεννόηση με το ΜΙΕΤ, τηλ. 2310 295.170-1.

MV Golden Odyssey, 1974
Κεντρικό εστιατόριο. Χειροποίητες κεραμικές πλάκες

Τα πρώτα site-specific έργα του Κατζουράκη (μεταξύ 1971-73) είναι μεγάλης κλίμακας τοιχογραφίες εμπνευσμένες από τα γεωμετρικά έργα που είχε εκθέσει στις ατομικές του στο Ινστιτούτο Γκαίτε το 1969 και στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών το 1970. Φτιαγμένες από πλαστικό, οι τοιχογραφίες αυτές εντάχθηκαν σε ειδικούς χώρους: στα εστιατόρια προσωπικού των εργοστασίων Hoechst στην Κηφισιά, Ήβης στο Μαρούσι, ΑΠΚΟ στη Θήβα, σε διαμέρισμα στην Αθήνα. Την ίδια περίοδο, χρησιμοποιώντας ειδικό ηχοαπορροφητικό υλικό, διαμορφώνει τους τοίχους στο στούντιο ραδιοφωνίας στο νέο κτίριο της ΕΡΤ στην Αγία Παρασκευή, ενώ δημιουργεί μια σειρά από τοιχογραφίες σε ξύλο και διαχωριστικά χώρου σε μέταλλο για τις τράπεζες City Bank και Πειραιώς. Για την πραγματοποίηση των site-specific έργων του ο καλλιτέχνης συνεργάστηκε στενά με πολύ γνωστούς και καταξιωμένους αρχιτέκτονες όπως οι Θύμιος Παπαγιάννης, Σθένης Μολφέσης, Νίκος Βαλσαμάκης, Αλέξανδρος Τομπάζης, Κωνσταντίνος Δεκαβάλας.

MV Golden Odyssey, 1974
Φουαγιέ κεντρικής εισόδου. Καθρέφτης με διαφανή χρώματα

Ξεχωριστή θέση στην έκθεση καταλαμβάνουν οι συνθέσεις του Κατζουράκη για το κρουαζιερόπλοιο Golden Odyssey το 1974. Χρησιμοποιώντας μια μεγάλη γκάμα υλικών, όπως φορμάικα, κεραμικό, καθρέφτη, ταπισερί και βιτρό, οι συνθέσεις αυτές εντάχθηκαν σε διάφορα σημεία και εσωτερικούς χώρους του πλοίου (κύρια αίθουσα υποδοχής, κλιμακοστάσια, φουαγιέ). Τη διετία 1976-77 αναλαμβάνει επίσης τις τοιχογραφίες για τα κρουαζιερόπλοια Δάφνη και Δανάη. Κορύφωση της ενασχόλησης του Κατζουράκη με τον δημόσιο χώρο αποτελεί το έργο Μαζαρέκο, που φτιάχτηκε ειδικά για τον σταθμό Πανόρμου του Μετρό το 2006.

Εργοστάσιο ΑΠΚΟ Θηβών, 1972
Καφετέρια. Στοιχεία από πολυστερίνη

H παρουσίαση των έργων του Μιχάλη Κατζουράκη στη Βίλα Καπαντζή συνυπολογίζει την αρχιτεκτονική και τον διάκοσμο του κτιρίου. Η έκθεση δεν περιορίζεται στο να καταγράψει απλώς μια σχετικά άγνωστη πλευρά του εικαστικού του έργου αλλά δίνει το έναυσμα για μια επαναθεώρηση. Πρόκειται για μια έκθεση που, αφενός, μαρτυρά τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της καλλιτεχνικής πρακτικής του Κατζουράκη και, αφετέρου, έναν αδιάκοπο πειραματισμό με την εικόνα, τις μορφές, τα υλικά και τον χώρο.

Αττικό Μετρό, Σταθμός Πανόρμου, 2005
Εκδοτήρια εισιτηρίων, οροφή 
Πανό από ανοξείδωτο καθρέφτη, νέον

Ο Μιχάλης Κατζουράκης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1933. Ζει στην Αθήνα από το 1938. Σπούδασε ζωγραφική με τον André Lhote, και αφίσα και σχέδιο με τον Paul Colin στο Παρίσι. Από το 1955 έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από είκοσι πέντε ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής, ενώ έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Το 1962 ίδρυσε με τον Φρέντυ Κάραμποττ το «Διαφημιστικό Κέντρο Αθηνών Κ&Κ». Το 1965 του απονέμεται ο Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικος για την ξεχωριστή του συμβολή στο ελληνικό design. Το 1968 γίνεται μέλος της Alliance Graphique Internationale (AGI). Το 1974 δημιουργεί το γραφείο «ΑΜΚ Αρχιτέκτονες και Διακοσμητές» που ειδικεύεται σε διεθνές επίπεδο στο σχεδιασμό και τη διαμόρφωση εσωτερικών χώρων, κυρίως κρουαζιερόπλοιων. Η πρώτη αναδρομική έκθεση του εικαστικού του έργου πραγματοποιήθηκε, με επιμέλεια της Έφης Στρούζα, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης το 2001 και στο «Εργοστάσιο» της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών το 2002. Το γραφιστικό του έργο παρουσιάστηκε στην έκθεση Φρέντυ Κάραμποττ, Μιχάλης & Αγνή Κατζουράκη – διαδρομές design routes, στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, στο Πολιτιστικό Κέντρο Πατρών του ΜΙΕΤ το 2008 και στο ΜΜΣΤ στη Θεσσαλονίκη το 2009. Έργα του υπάρχουν σε μουσεία και σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το 2014 το Μουσείο Μπενάκη θα φιλοξενήσει μεγάλη αναδρομική έκθεση του ζωγραφικού του έργου.

Επιμέλεια έκθεσης: Μιχάλης Κατζουράκης, Χριστόφορος Μαρίνος

INFO – έκθεσης Μιχάλη Κατζουράκη - Έργα για συγκεκριμένους χώρους
ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ
Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης
Βίλα Καπαντζή – Λεωφ. Βασ. Όλγας 108
Ταχ. Διευθ.: Τ.Θ. 50742, 54014 Θεσσαλονίκης 22


Η έκθεση θα εγκαινιασθεί την Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012, στις 20:00

Διάρκεια
Παρασκευή 16 Μαρτίου έως Κυριακή 29 Απριλίου 2012

Η έκθεση θα παραμείνει κλειστή την Κυριακή 25η Μαρτίου και τις ημέρες του Πάσχα, Παρασκευή 13 έως και Δευτέρα 16 Απριλίου 2012.

Ωράριο λειτουργίας
Τρίτη: 9.00-16.00 Τετάρτη & Πέμπτη: 14.00-21.00
Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή: 10.00-18.00
Δευτέρα: κλειστά

Η είσοδος είναι ελεύθερη στο κοινό

Πληροφορίες
τηλ. 2310 295 170-1 καθημερινές 9.00 – 14.30
2310 295 149 τις ώρες λειτουργίας της έκθεσης

ΟΑΣΘ
αν κινείστε προς το κέντρο: 3, 5, 6, 8, 33, 39 (στάση Ανάληψη)
αν κινείστε προς τα νοτιοανατολικά: 5, 6, 8, 33 (στάση Πέτρου Συνδίκα)

20/2/12

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ. ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 1943-1980

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ
ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 1943-1980
ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ Δ. ΠΑΠΑΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΙΑ 

Κείμενα: Ματθίλδη Πυρλή, Βασιλική Χατζηγεωργίου,
Κωστής Λιόντης, Heba Farid
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2011
567 σελ. με 626 α/μ εικόνες
ISBN: 978-960-250-482-6
Τιμή 85.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 76.50 €


Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομώνυμης έκθεσης που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στον εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Εϋνάρδου (24 Ιανουαρίου έως 24 Μαρτίου 2012).

Ο Δημήτρης Παπαδήμος γεννήθηκε στο Κάιρο το 1918, όταν ακόμα ήκμαζε εκεί η ελληνική παροικία. Με τη φωτογραφία πειραματίστηκε από τα εφηβικά του χρόνια, ενώ από νωρίς εκδήλωσε την επιθυμία να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο. Συστηματικά όμως ασχολήθηκε με τη φωτογραφία στα χρόνια της υπηρεσίας του ως στρατιωτικού φωτογράφου στις Ελληνικές Δυνάμεις Μέσης Ανατολής και στο Γραφείο Τύπου της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης. Με τη λήξη του πολέμου και την τραγωδία των Δεκεμβριανών, που αποτύπωσε με το φακό του, ο Παπαδήμος εγκαινίασε μια νέα φάση δημιουργικής δραστηριότητας που συνδύαζε τα δυο του πάθη: το ταξίδι και τη φωτογραφία.

Λούξορ, περί το 1950. Φελούκες στις όχθες του Νείλου

Κατά τη διάρκεια μιας γόνιμης δεκαετίας (1946-1956) και πριν από τη μόνιμη εγκατάστασή του στην Ελλάδα, ο Παπαδήμος ταξίδεψε στην Αίγυπτο, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή καταγράφοντας τον άνθρωπο και τα έργα του με ματιά βαθιά ανθρώπινη που απέφευγε τη γραφικότητα. Από τη δουλειά του και τη συνεργασία του με Βρετανούς κυρίως συγγραφείς προέκυψαν εκθέσεις και εικονογραφημένα ταξιδιωτικά βιβλία. Παράλληλα, ασχολήθηκε επαγγελματικά και με τον κινηματογράφο, ως φωτογράφος ή βοηθός παραγωγής.

Γέρασα, Ιορδανία, 1946. Αρχαία Γέρασα, το νότιο θέατρο. 
Σε δεύτερο πλάνο, στο κέντρο, το forum cardo

Από το 1956 μέχρι και το 1980 και με ορμητήριο την Αθήνα, ταξίδεψε και φωτογράφισε την Ελλάδα. Ήδη από το 1956 υπήρξε συνεργάτης των Εικόνων και αργότερα των περιοδικών Ηώς και Ταχυδρόμος, ενώ παράλληλα συνεργάστηκε με τον ΕΟΤ και το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Το 1974 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ολκός ένα λεύκωμα με φωτογραφίες του, που είχε τίτλο Η Ελλάδα που φεύγει. Μετά το θάνατό του, το 1994, η σύζυγός του Λιάνα Παπαδήμου, σύμφωνα με την επιθυμία και του ίδιου, δώρισε το αρχείο του στο ΕΛΙΑ.

Αθήνα 1961. Ο Γιάννης Τσαρούχης στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου 

Με περισσότερες από 500 φωτογραφίες που χρονικά καλύπτουν τέσσερις δεκαετίες και γεωγραφικά τη λεκάνη της Μεσογείου, με έμφαση στην Αίγυπτο και την Ελλάδα, η έκδοση αυτή του ΜΙΕΤ αντικατοπτρίζει το εύρος και την ποικιλία του φωτογραφικού έργου του Παπαδήμου. Ο φακός του Παπαδήμου αποτυπώνει τοπία και ανθρώπους από την έρημο, τον Νείλο, το Σινά, τη Γκάνα, την Κύπρο, την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα. Η περίοδος του πολέμου καταγράφεται με σκηνές από τη Μέση Ανατολή, το Ρίμινι και τα Δεκεμβριανά. Ιδιαίτερη ενότητα συγκροτούν τα πορτρέτα ελλήνων και ξένων συγγραφέων και καλλιτεχνών, όπως των Γιώργου Σεφέρη, Λώρενς Ντάρρελ, Ζαν Κοκτώ, Μίνου Αργυράκη, Γιάννη Τσαρούχη, Ναταλίας Μελά, Έλλης Λαμπέτη και άλλων.

Ο Δημήτρης Παπαδήμος στο σπίτι του στο Κάιρο, περί το 1949

14/2/12

ΓΙΩΤΑ ΑΤΖΑΚΑ «ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΨΗΦΟΘΕΤΗ (4ος αι. π.Χ. – 8ος αι. μ.Χ.)»

Το βιβλίο της Γιώτας Ατζακά Το επάγγελμα του ψηφοθέτη (4ος αι. π.Χ. – 8ος αι. μ.Χ.), που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα, θα παρουσιαστεί στο Βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, Τσιμισκή 11, Θεσσαλονίκη, την Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2012, στις 19:30.

Θα μιλήσουν ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Δημήτρης Κυρτάτας, ο αρχαιολόγος Ιωακείμ Παπάγγελος, η υποψήφια διδάκτορας Βυζαντινής Αρχαιολογίας Ελένη Χρυσάφη και η ομότιμη καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και συγγραφέας Γιώτα Ατζακά.


ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Γνώσις στην Πέλλα˙ Σώφιλος στην Αίγυπτο˙ Ηφαιστίων στο Πέργαμο˙ Ασκληπιάδης και Α-νταίος στη Δήλο˙ Διοσκουρίδης ο Σάμιος στην Πομπηία˙ Απολλινάρις στην Κνωσό• Ζώσιμος από τα Σαμόσατα στο Ζεύγμα˙ Ορέντης στην Αμισό, στη Μαύρη Θάλασσα˙ Βίκτωρ και Κοσμάς στην περιοχή της Γάζας• Felix, Cecilianus, Victorinus: μερικοί μόνον από τους επώνυμους ψηφοθέτες της αρχαιότητας, που έχουμε την τύχη να γνωρίζουμε χάρη στις υπογραφές που συνοδεύουν τα έργα τους.

Το βιβλίο της αρχαιολόγου και ερευνήτριας των επιδαπέδιων ψηφιδωτών Γιώτας Ατζακά εξετάζει με σύγχρονους όρους τις ιδιομορφίες ενός πανάρχαιου επαγγέλματος. Μια πρωτότυπη μελέτη, βασισμένη στην έρευνα επιγραφών, κειμένων και ανασκαφικών ευρημάτων, που προσεγγίζει το καλλιτεχνικό φαινόμενο ταυτόχρονα από την πλευρά του δημιουργού και του χρηματοδότη: τα εργαστήρια ή τα συνεργεία των ψηφοθετών, οι αρχιτεχνίτες και οι μαθητευόμενοι, οι μετακινήσεις τους έξω από τον τόπο διαμονής τους, η μεταβίβαση της τέχνης τους από γενιά σε γενιά, η κοινωνική τους θέση, οι αμοιβές τους• τα «τετράδια σχεδίων» και ο ρόλος των εντολοδοτών και των χορηγών στην επιλογή των θεμάτων• το μητροπολιτικό και το επαρχιακό στυλ, η παράδοση και η ανανέωση.

Μονοχρωμίες και πολυχρωμίες, μία θαυμαστή ποικιλία γεωμετρικών και εικονιστικών θεμάτων: θεοί και ήρωες από την ελληνική μυθολογία, σκηνές από το ζωικό και το θαλάσσιο βασίλειο, ασχολίες της καθημερινής ζωής, δημόσια θεάματα, προσωποποιήσεις.

Ονόματα και τόποι, που ηχούν υποβλητικά• οι δημιουργοί μιας τέχνης που διαδόθηκε και διατηρήθηκε επί αιώνες χωρίς διακοπές σε ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Γιώτα Ατζακά γεννήθηκε στη Ζαγορά Πηλίου. Σπούδασε Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου στη συνέχεια εργάστηκε έως την πρόσφατη συνταξιοδότησή της. Σήμερα είναι ομότιμη καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τα ενδιαφέροντά της στρέφονται κυρίως στην έρευνα της ύστερης αρχαιότητας με έμφαση στα θέματα που σχετίζονται με τις διακοσμήσεις εσωτερικών χώρων, ανάμεσα στα οποία την πρώτη θέση κατέχουν τα ψηφιδωτά δάπεδα. Ασχολείται ακόμη με τους επώνυμους αλλά και τους ανώνυμους τεχνίτες της αρχαιότητας, με ποικίλα ζητήματα εικονογραφίας, καθώς και με την ερμηνεία γραπτών πηγών. Το κύριο ερευνητικό έργο της αποτελεί η συγγραφή σε διαδοχικούς τόμους του Συντάγματος (Corpus) των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών δαπέδων της Ελλάδας. Από τους πέντε προγραμματισμένους τόμους έχουν εκδοθεί οι τρεις, ενώ ο τέταρτος βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσής του. Για τον δεύτερο τόμο τιμήθηκε τον Δεκέμβριο του 1988 με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.

Συνεργάστηκε σε ευρωπαϊκά προγράμματα που ως θέμα τους είχαν την ύστερη αρχαιότητα και τη μελέτη ψηφιδωτών δαπέδων, κυρίως της Ανατολικής Μεσογείου. Έχει δημοσιεύσει οκτώ μονογραφίες και πολλά άρθρα σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, Πρακτικά Διεθνών Συνεδρίων και συλλογικούς τόμους.

13/2/12

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ «ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΗΛΙΟΥ»
ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΗΛΙΟΥ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
ΒΙΒΛΙΑ - ΦΥΛΛΑΔΙΑ
ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ
1819-1832

Επιμέλεια: Πόπη Πολέμη
Επιστημονικοί συνεργάτες: Αναστασία Μυλωνοπούλου, Ειρήνη Ριζάκη
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη & Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης 2011
751 σελ.
Περιλαμβάνει τον Α΄τόμο σε CD
ISBN: 978-960-250-479-6
Τιμή 100.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 90.00 €


Καρπός μακράς επεξεργασίας από το Βιβλιολογικό Εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού», ο Β’ τόμος της Ελληνικής Βιβλιογραφίας του 19ου αιώνα από τα κατάλοιπα του Φίλιππου Ηλιού, με εισαγωγή-επιμέλεια της Πόπης Πολέμη και επιστημονικούς συνεργάτες την Αναστασία Μυλωνοπούλου και την Ειρήνη Ριζάκη, αποτελεί οργανική συνέχεια του μνημειώδους Α’ τόμου (έτη 1801-1818) τον οποίο είχε δημοσιεύσει ο Φίλιππος Ηλιού το 1997 και, εξαντλημένος προ πολλού, συνοδεύει την τωρινή έκδοση σε CD. Η ιστορική και φιλολογική έρευνα αποκτά έτσι ένα ακόμη έργο αναφοράς, ενώ ολοκληρώνεται η τεκμηριωτική υποδομή για την ελληνική βιβλιοπαραγωγή των αμέσως προεπαναστατικών, των επαναστατικών και των καποδιστριακών χρόνων.

Αλφαβητάριον. Συντεθέν διά τα μικρά παιδιά
Εν Μελίτη. Από την εξ Αμερικής Τυπογραφίαν. 1825

Ακολουθώντας τα πρότυπα που εγκαινίασε στον Α’ τόμο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας ο Φίλιππος Ηλιού, επιχειρείται η αποτύπωση όλων των αυτοτελών εκδόσεων σε ελληνική γλώσσα, με αποδέκτες ελληνόφωνους και ελληνόγλωσσους πληθυσμούς. H συστηματική βιβλιογραφική καταγραφή των εντύπων συνδυάζεται και εδώ με τις εκτενείς εσωτερικές περιγραφές τους, την αποδελτίωση αγγελιών και βιβλιοκρισιών του σύγχρονου Τύπου, την ενσωμάτωση κάθε σχετικής πληροφορίας και την φωτομηχανική αναπαραγωγή όλων των προμετωπίδων. Παρέχεται συνεπώς στον χρήστη το συνολικό πλαίσιο για τη μελέτη της παραγωγής αλλά και, στην προοπτική μιας ιστορίας της ανάγνωσης, οι προϋποθέσεις για τη μελέτη της πρόσληψης του βιβλίου από το αναγνωστικό κοινό.

Συνοπτική Γραμματική είτε Στοιχειώδεις Αρχαί της Μουσικής, μετά προσαρμογής εις την Κιθάραν· Συνταχθείσα Υπό Ν. Φλογαΐτου. Εν Αιγίνη, Εκ της Εθνικής Τυπογραφίας Διεθυνομένης υπό Γ. Αποστολίδου Κοσμητού. 1830 

Τα βιβλία που καταγράφονται σε αυτόν τον τόμο τυπώθηκαν και διαβάστηκαν εν μέσω της δίνης που συντάραξε τον ευρύτερο οθωμανικό χώρο και είχε ως απτό αποτέλεσμα τη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου εθνικού κράτους στην ευρύτερη περιοχή. Στη ριζική ανανέωση του κόσμου του βιβλίου που χαρακτηρίζει τα χρόνια αυτά (νέα τυπογραφικά/εκδοτικά κέντρα, νέο τιτλολόγιο, νέο γεωγραφικό στίγμα και σχετική διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού) αντιστοιχεί μια λογιοσύνη η οποία επίσης ανανεώθηκε με ρυθμούς πρωτόγνωρους. 'Aνθρωποι του βιβλίου συνιστούν την κρίσιμη μάζα της διανόησης, την πρωτοπορία που σφράγισε το νέο ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο και εν πολλοίς μετέτρεψε εκείνη τη χαμένη επανάσταση σε νικηφόρα.

Παράσταση από την Παιδαγωγία Νέα (αρ. 1823.31)

Η διαφωτιστική εισαγωγή, με καίριους στατιστικούς δείκτες, και τα αναλυτικότατα ευρετήρια αρτιώνουν ένα πολύτιμο εργαλείο για την κοινωνική ιστορία της ελληνικής παιδείας, την ιστορία των ιδεών και των συλλογικών συνειδήσεων σε μια κρίσιμη περίοδο επαναστατικών ανατροπών. Εργαλείο εν τέλει εθνικής αυτογνωσίας.

Διαβάστε το άρθρο της Λαμπρινής Κουζέλη στην ενότητα Βιβλία και Ιδέες της εφημερίδας Το Βήμα (11.03.2012)  εδώ

8/2/12

(Α)ΟΡΑΤΕΣ ΠΟΛΕΙΣ

Tο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
παρουσιάζει την έκθεση

(Α)ορατές πόλεις

στο Βιβλιοπωλείο του στη Θεσσαλονίκη, Τσιμισκή 11



Μια ενδιαφέρουσα έκθεση, με τίτλο (Α)ορατές πόλεις
–τίτλο ταιριαστό ως προς το περιεχόμενό της– εγκαινιάζεται την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2012 στις 19:30 στο βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη, Τσιμισκή 11. Πρόκειται για την παρουσίαση ενός φιλοτεχνημένου και κατασκευασμένου με το χέρι Καλλιτεχνικού Βιβλίου (libre d’ artistes) από δεκαεπτά επιλεγμένα χα-ρακτικά έργα μιας ομάδας σπουδαστριών και σπουδαστών του Εργαστηρίου Χαρακτικής στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.


Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 10 Μαρτίου 2012 και θα λειτουργεί με το εξής ωράριο: Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο 10:00-15:00, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 10:00-21:00 – με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

Για την έκθεση
Αφού μελέτησαν και περιδιάβηκαν το λογοτεχνικό έργο του Ίταλο Καλβίνο Αόρατες πόλεις, οι δεκα-επτά σπουδάστριες και σπουδαστές του Εργαστηρίου Χαρακτικής προχώρησαν σε μια απόπειρα ει-καστικής διατύπωσης ορισμένων από τις πόλεις που ο συγγραφέας με ρηξικέλευθο τρόπο περιγράφει ως ένα πλήθος εικόνων, εννοιών και συναισθημάτων. Καθένας και καθεμιά επέλεξαν από μία πόλη και δούλεψαν πάνω σε ένα απόσπασμα του Καλβίνο. Από τα ευάριθμα χαρακτικά που προέκυψαν με αυτόν τον τρόπο, μια σειρά δεκαεπτά επιλεγμένων έργων συναπαρτίζουν το Καλλιτεχνικό Βιβλίο, δι-αστάσεων 43 x 36,5 εκ. Η βιβλιοδετική επιμέλεια, τα σταχώματα και η κατασκευή της θήκης έγιναν με τη φροντίδα του Γιώργου Μπουδαλή, με τη συνεργασία και των συμμετεχόντων.


Η έκθεση συμπληρώνεται με τα επί πλέον χαρακτικά, τα οποία φιλοτεχνήθηκαν αρχικά από την ομάδα και συμπληρώνουν την όλη εικόνα της προσπάθειάς τους. Στην έκθεση συμμετέχουν, εικονογραφώντας τις σχετικές πόλεις, οι φοιτήτριες/φοιτητές:

Ευσταθία Παπαργυρίου (Ερσιλία)
Αντιγόνη Αντωνοπούλου (Θέκλα)
Κατερίνα Τσίτσελα (Δέσποινα)
Έλενα Ζέππου (Αναστασία)
Ισιδώρα Παπαδούλη (Ισιδώρα)
Μάνια Ευσταθίου (Πενθεσίλεια)
Ελένη Χαντζή (Βαυκίδα)
Πόλυ Σχοινά (Ζόρα)
Στεφανία Μητράκη (Κλαρίσα)
Ιωάννα Παπαδημητρίου (Ερσιλία)
Άννη Καλτσίδου (Ζίρμα)
Παναγιώτης Παλόγλου (Ζοβεΐδα)
Σταυρούλα Δημοπούλου (Μαυριλία)
Ματίνα Παράσχου (Ζηνοβία)
Αυγή Τόπακα (Ευτροπία)
Παναγιώτης Καλογιάννης (Μαροζία)
Γιώργος Μπουδαλής (Καικιλία)

Την ιδέα, το σχεδιασμό, την επιμέλεια και στον συντονισμό του όλου εγχειρήματος είχε ο καθηγητής του Εργαστηρίου Χαρακτικής του Τμήματος Μανόλης Γιανναδάκης.

Γιώργος Μπουδαλής

Η ιστορικός της τέχνης Θάλεια Στεφανίδου εύστοχα περιγράφει:
«…Εικόνες πόλεων σαν επιπλέον διεύρυνση του φαντασιακού
αλλά ταυτόχρονα και σταθερά “κείμενα”
περίοπτης κατασκευής για ανάγνωση σε επίπεδη επιφάνεια
που προκαλούν υπαινικτικές ερμηνείες
και προσκαλούν σε μετατοπίσεις από το ένα στα πολλά
από τα κύρια ονόματα στα ουσιαστικά, στα πρόσωπα και τα πράγματα…»

Με αυτές τις νέες εικόνες οι σπουδάστριες και οι σπουδαστές προσέγγισαν τις Αόρατες πόλεις της φαντασίας τους και μας τις απέδωσαν Ορατές.

 Παναγιώτης Καλογιάννης

INFO – Έκθεση (Α)ορατές πόλεις

Βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ
Τσιμισκή 11, 54624 Θεσσαλονίκη
2310 288.036, fax: 2310 226.460

Η έκθεση θα εγκαινιασθεί την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2012, στις 19:30

Διάρκεια
Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου έως Σάββατο 10 Μαρτίου 2012

Ωράριο λειτουργίας
Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο 10:00-15:00
Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 10:00-21:00

Η είσοδος είναι ελεύθερη στο κοινό

Τηλ.: 2310 288.036, fax: 2310 226.460