ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ

Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου - Αγλαΐα Λ. Τσιάρα

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ

Η εκκλησιαστική ζωγραφική στην περιοχή της Άρτας

κατά τους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους

Άρτα, Ιερά Μητρόπολη Άρτης -

Εκδόσεις του Φοίνικα 2008

425 σελ., τιμή 50.00 €

Στο βιβλιοπωλείο μας 45.00 €

«Η μεταβυζαντινή ζωγραφική της Ηπείρου ερευνάται συστηματικά τα τελευταία χρόνια και έχουν δημοσιευτεί πολλές μελέτες γι' αυτήν, που φωτίζουν καίρια θέματα τέχνης. Η πλειονότητα όμως των δημοσιεύσεων έχει επικεντρωθεί περισσότερο στα μνημεία της περιοχής των Ιωαννίνων, αφήνοντας πολλές αξιόλογες περιοχές, όπως η Άρτα, ανεξερεύνητες. Είναι γεγονός ότι η μεταβυζαντινή ζωγραφική της περιοχής της Άρτας έχει μελετηθεί ελάχιστα και αποσπασματικά, παρότι διαθέτει μνημεία υψηλού ενδιαφέροντος, πολλά από τα οποία συνδέονται άμεσα με την παράδοση του περίφημου Δεσποτάτου της Ηπείρου.

 Παναγία η Οδηγήτρια
Ματσούκι Ιωαννίνων, Μονή Βύλιζας
(παρεκκλήσιο Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου)
0,385 x 0,295 x 0,02 μ., 16ος αιώνας (πιθανόν γ΄τέταρτο)

Η παρούσα μελέτη ξεκίνησε με αφορμή το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη διάσωση και ανάδειξη των μνημείων της περιοχής της Άρτας. Στo πλαίσιo αυτού του ενδιαφέροντος συντηρήθηκε μεγάλος αριθμός φορητών εικόνων και τοιχογραφιών και προέκυψαν έτσι νέα και σημαντικά στοιχεία για την τοπική ζωγραφική.

Στον τόμο αυτό παρουσιάζονται εικόνες από ναούς και μοναστήρια της Ιεράς Μητροπόλεως Άρτης, οι οποίες είναι στην πλειονότητά τους αδημοσίευτες και καλύπτουν το χρονικό διάστημα από την υστεροβυζαντινή περίοδο έως τα τέλη του 19ου αιώνα.

 Άγιος Γεώργιος
Κομπότι, ναός Αγίου Γεωργίου
0,87 x 0,56 μ., Παπαντώνης (;), 1743

Η παρουσίαση του υλικού οργανώνεται σε δύο μέρη, που αντιπροσωπεύουν τη βυζαντινή και τη μεταβυζαντινή περίοδο. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει δύο βασικές ενότητες. Στην πρώτη, γίνεται μια σύντομη επισκόπηση των ιστορικών συνθηκών, της αρχιτεκτονικής, και της μνημειακής ζωγραφικής της υστεροβυζαντινής περιόδου στην Άρτα. Μεταξύ των μνημείων συμπεριλαμβάνονται ορισμένα, όπως η Βλαχέρνα, ο Άγιος Δημήτριος του Κατσούρη και ο Άγιος Βασίλειος της Γέφυρας που, αν και σήμερα ανήκουν στην Ιερά Μητρόπολη Πρεβέζης, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τέχνης του Δεσποτάτου και η μη αναφορά τους στην παρούσα μελέτη θα ήταν σημαντική παράλειψη.

 Κοίμηση της ΘεοτόκουΚουκούλια, ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου
0,70x0,42 μ., 19ος αιώνας

Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται οι δύο μοναδικές βυζαντινές εικόνες που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στην Άρτα. Το δεύτερο μέρος, που αφορά τη μεταβυζαντινή περίοδο, αρχίζει επίσης με μία σύντομη παρουσίαση των ιστορικών συνθηκών και της αρχιτεκτονικής. Στη συνέχεια αναπτύσσονται τέσσερις ενότητες που αντιστοιχούν σε μια χρονική κατανομή των εικόνων από το 16ο μέχρι και το 19ο αιώνα. Κάθε ενότητα έχει δύο κεφάλαια, στο πρώτο από τα οποία επιχειρείται μια γενική παρουσίαση της εντοίχιας ζωγραφικής με αναφορά στις καλλιτεχνικές τάσεις και στους ζωγράφους, καθώς και μια σύντομη αναφορά στην αρχιτεκτονική. Ακολουθεί το δεύτερο κεφάλαιο, με τον κατάλογο των εικόνων, οι οποίες περιγράφονται εκτενώς, χρονολογούνται και συνοδεύονται από βιβλιογραφία...»

(από την εισαγωγή του βιβλίου)

Η Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου είναι προϊσταμένη της ογδόης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και η Αγλαΐα Λ. Τσιάρα αρχαιολόγος.