ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΩΣ

ΤΑ ΠΕΡΑΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ

Γενική επιμέλεια: Δήμητρα Τσαγκάρη

Αθήνα, Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank 2010

197 σελ., τιμή 45.00 €, έκπτωση 10%

Τελική τιμή 40.50 €

Ο δίγλωσσος κατάλογος εκδόθηκε με αφορμή την ομότιτλη έκθεση (7 Μαΐου 2010 – 31 Οκτωβρίου 2010) που συνδιοργανώθηκε από την Alpha Bank και η ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων. Ο κατάλογος περιλαμβάνει χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα από τη Μακεδονία, από τα ελληνιστικά βασίλεια που δημιουργήθηκαν μετά τον θάνατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το πλήθος των αλεξάνδρειων τετραδράχμων και τις απομιμήσεις που κυκλοφόρησαν, σαφή απόδειξη τής ισχύος των νομισμάτων του, τα οποία ανήκουν στη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank. Επιπλέον, παρουσιάζονται νομισματικές εκδόσεις με το θεοποιημένο πορτραίτο τού Αλεξάνδρου, του πρώτου σπουδαίου θνητού που απεικονίσθηκε επί των νομισμάτων.

Αλέξανδρος Γ', 336-323 π.Χ. Αμφίπολις, αργυρό τετράδραχμο, περ. 315-294 π.Χ. Ε: Κεφαλή Ηρακλέους δ. Ο: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ. Ένθρονος, αετοφόρος και σκηπτροφόρος Ζεύς αρ.· κάτω από το προτεταμένο χέρι του, Λ και πυρσός, κάτω από το θρόνο μονόγραμμα

«Σταθμό στο νομισματικό σύστημα του κράτους των Μακεδόνων, αποτελούν οι νεωτερισμοί που εισήγαγε ο Φίλιππος Β΄, προκειμένου να υλοποιήσει τα σχέδιά του αξιοποιώντας τα μεταλλεία του Παγγαίου. Ο Φίλιππος έκοψε πλούσιες σειρές αργυρών και χρυσών νομισμάτων, ενώ, για την κάλυψη εσωτερικών αναγκών, κυκλοφόρησε παράλληλα χάλκινα νομίσματα. Οι χρυσοί «φιλίππειοι στατήρες», αποτέλεσαν το διεθνές νόμισμα της εποχής, αντικαθιστώντας το δαρεικό και τις αθηναϊκές γλαύκες.

Φίλιππος Β', 360-336 π.Χ. Κολοφών, Ιωνία, χρυσός στατήρ, περ. 325-317 π.Χ. Ο: ΦΙΛΙΠΠΟΥ. Ηνίοχος οδηγεί συνωρίδα δ.· κάτω από τα μπροστινά πόδια των ίππων, τρίπους

Το νομισματικό του σύστημα ακολούθησε στην αρχή ο Μέγας Αλέξανδρος, σύντομα όμως προχώρησε σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να καλύψει τις δαπάνες της εκστρατείας. Μιας εκστρατείας, στην οποία το νόμισμα δεν κάλυπτε μόνο το στρατιωτικό σκέλος των επιχειρήσεων και τις ανάγκες μισθοδοσίας, αλλά και άλλες δραστηριότητες, όπως την ίδρυση πόλεων, την εκτέλεση δημοσίων έργων και τη διοργάνωση αγώνων και θρησκευτικών τελετών. Οι πολύπλοκοι μηχανισμοί έκδοσης και διακίνησης του νομίσματος, πριν και κατά τη διάρκεια της μεγάλης εκστρατείας, δεν είναι επαρκώς εξακριβωμένοι, καθόσον οι πληροφορίες των αρχαίων ιστοριογράφων είναι περιορισμένες. Μπορούν, ωστόσο, να ανιχνευθούν μέσω της νομισματικής επιστήμης η οποία, με τη σειρά της, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ανασκαφικά δεδομένα.

Μεσημβρία, Θράκη, αργυρό τετράδραχμο, περ. 175-125 π.Χ.
Ε: Κεφαλή Ηρακλέους δ. Ο: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ. Ένθρονος, αετοφόρος και σκηπτροφόρος Ζεύς αρ.· κάτω από το προτεταμένο χέρι του, λοφιοφόρο κράνος και ΔΑ, κάτω από το θρόνο, μονόγραμμα

Τα νομισματοκοπεία των τριών μεγάλων μακεδονικών πόλεων, Πέλλας, Αιγών και Αμφιπόλεως, που ήδη λειτουργούσαν, δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις τεράστιες ανάγκες της εκστρατείας. Για το λόγο αυτό, δόθηκε έγκριση από τον ίδιο τον Αλέξανδρο να κόψουν νομίσματα με τους τύπους και το όνομά του, πόλεις της Ανατολής, των οποίων η γεωγραφική διασπορά εκτείνεται από την Τρωάδα έως τη Φοινίκη, την Κύπρο και την Αίγυπτο. Πολλά νιμισματοκοπεία, έκοβαν νομίσματα «ασταμάτητα». Τα «αλεξάνδρεια τετράδραχμα» που έφεραν στη μία όψη την κεφαλή του Ηρακλή, γενάρχη του βασιλικού οίκου των Τημενιδών, και στην άλλη τον ένθρονο Δία, έγιναν το «ενιαίο νόμισμα» των πληθυσμών της αυτοκρατορίας.

Δημήτριος Πολιορκητής, 306-283 π.Χ. Αμφίπολις, αργυρό τετράδραχμο, περ. 290-289 π.Χ. Ε: Κερασφόρος κεφαλή του θεοποιημένου Δημητρίου με διάδημα δ. Ο: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ. Ποσειδών αρ. στηρίζει το δ. πόδι σε βράχο, στο αρ. χέρι κρατά τρίαινα· αρ. και δ. μονογράμματα

Μετά από το θάνατο του Αλεξάνδρου, οι Διάδοχοι, προκειμένου να εδραιώσουν την εξουσία τους στις περιοχές δικαιοδοσίας τους, συναγωνίζονταν μεταξύ τους ως προς την απεικόνιση της μορφής του Αλεξάνδρου στα νομίσματά τους. Η μεταθανάτια απεικόνιση του Αλεξάνδρου, αποτέλεσμα σκοπιμότητας των εκδοτριών αρχών, συνυφαίνεται με τις αφηγήσεις των ηρωικών κατορθωμάτων του, πλάθοντας το μύθο του μεγάλου στρατηλάτη που περνά στην αιωνιότητα…».

Δρ Κωνσταντίνος Λ. Ζάχος
Έφορος των Αρχαιοτήτων
Διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων
(από τον πρόλογο του καταλόγου)