ΔΟΚΙΜΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ

Μιχαήλ Μπαχτίν
Δοκίμια ποιητικής

Μετάφραση από τα ρωσικά: Γιώργος Πινακούλας
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2014
284 σελ.
ISBN 978-960-524-412-5
Τιμή 12,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 10,80 €



Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται πέντε δοκίμια του Μιχαήλ Μπαχτίν που αφορούν ζητήματα ποιητικής. Με τον όρο ποιητική ο Μπαχτίν αναφέρεται στην αισθητική της λογοτεχνίας ως επιστημονικό κλάδο. Τα δοκίμια βρέθηκαν στα κατάλοιπα του συγγραφέα και εκδόθηκαν το 1979, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του. Στην πραγματικότητα, δεν είναι ολοκληρωμένα δοκίμια αλλά σημειώσεις που κρατούσε κατά τη διάρκεια πολλών ετών. Παρ’ όλα αυτά, έχουν ιδιαίτερη αξία για τη θεωρία της λογοτεχνίας. Εδώ ο Μπαχτίν αναπτύσσει τη θεωρία του για τη σταδιακή διαμόρφωση του μυθιστορήματος μαθητείας, παρουσιάζει τις απόψεις του για τα είδη λόγου, επιμένοντας στην επικοινωνιακή λειτουργία της γλώσσας, εκθέτει την αντίληψή του για το κείμενο και για τη σχέση του με τον συγγραφέα και τον αναγνώστη· διευκρινίζει έννοιες που εισήγαγε σε άλλα έργα του, όπως η διαλογικότητα, η εξωτοπία, ο μεγάλος χρόνος, η σχέση μεταξύ του εγώ και του άλλου· επεκτείνει, τέλος, τη θεωρία του για το γέλιο, το καρναβάλι και τη μυθιστορηματική πολυφωνία. Στα Δοκίμια ποιητικής, ο Μπαχτίν συνδυάζει τη φιλοσοφία με τη λογοτεχνική κριτική και προτείνει μια νέα μέθοδο για τη μελέτη της λογοτεχνίας, τη διαλογική μέθοδο, που διαφέρει τόσο από τη μαρξιστική όσο και απ’ τη μέθοδο των φυσικών επιστημών.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Μιχαήλ Μπαχτίν, Ρώσος θεωρητικός της λογοτεχνίας και φιλόσοφος, γεννήθηκε το 1895 στο Οριόλ. Τα πρώτα έργα του ήταν φιλοσοφικές μελέτες που δημοσιεύτηκαν κατά τη δεκαετία του 1920. Το 1929 δημοσιεύτηκε το βιβλίο του για τον Ντοστογιέφσκι, το πρώτο μείζον έργο του, που είλκυσε αμέσως την προσοχή. Την ίδια χρονιά όμως συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε δεκαετή απομάκρυνση από τη Μόσχα.

Για τριάντα περίπου χρόνια θα ζήσει στην αφάνεια, μακριά από το κέντρο της σοβιετικής πνευματικής ζωής. Το 1960 τον ανακαλύπτουν στο Σαράνσκ τρεις φοιτητές φιλολογίας, που είχαν διαβάσει το έργο του αλλά τον θεωρούσαν νεκρό. Τον πείθουν να επανεκδώσει το βιβλίο του για τον Ντοστογιέφσκι (Ζητήματα της ποιητικής του Ντοστογιέφσκι, 1963) και την αδημοσίευτη διατριβή του για τον Ραμπελαί (Το έργο του Φρανσουά Ραμπελαί και ο λαϊκός πολιτισμός του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, 1965). Το 1969 επιστρέφει στη Μόσχα, όπου θα ζήσει μέχρι τον θάνατό του το 1975. Ο Μπαχτίν θεωρείται σήμερα ένας από τους κορυφαίους στοχαστές του 20ού αιώνα. Με το έργο του εισήγαγε στη μελέτη της λογοτεχνίας τις έννοιες της πολυφωνίας, της διαλογικότητας, του καρναβαλικού στοιχείου, του χρονοτόπου. Επηρέασε όμως και πολλούς άλλους επιστημονικούς κλάδους: την επιστημολογία, την πολιτισμική θεωρία, τη φιλοσοφική ανθρωπολογία.