Δημήτρης Γαλάνης. Τα εικονογραφημένα βιβλία. Αναλυτικός κατάλογος 1904-1962
Έρευνα-Τεκμηρίωση: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης σε συνεργασία με το Τμήμα Συλλογής Έργων Τέχνης της Alpha Bank
Κείμενα: Ειρήνη Οράτη, Άγγελος Δρακογιώργος, Γιώργος Δ. Ματθιόπουλος
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2014
367 σελ. με 881 έγχρωμες και α/μ εικόνες
ISBN 978-960-250-599-1
Τιμή 80,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 72,00 €
Η έκδοση αυτή πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομώνυμης έκθεσης που συνδιοργάνωσαν το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και η Alpha Bank στον εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Εϋνάρδου (7 Μαΐου έως 12 Ιουλίου 2014). Αποτελεί τον πληρέστερο μέχρι στιγμής κατάλογο των εκδόσεων τις οποίες εικονογράφησε ο κορυφαίος καλλιτέχνης Δημήτρης Γαλάνης (1879-1966). Ο Γαλάνης έφτασε στο Παρίσι με εμπειρία κυρίως στη γελοιογραφία. Η πρώτη δύσκολη δεκαετία (1900-1910) αναλώθηκε κυρίως στον σχεδιασμό γελοιογραφιών, επαγγελματική δραστηριότητα που στήριξε και τις πρώτες του καλλιτεχνικές προσπάθειες. Στο τέλος αυτής της δεκαετίας και στις αρχές της επόμενης χρονολογούνται τα πρώτα χαρακτικά. Μετά το 1910 συμμετέχει σε εκθέσεις και γνωρίζει καλλιτέχνες που, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, τον επηρέασαν ουσιαστικά. Με τη συμμετοχή του στην εμβληματική έκθεση της κυβιστικής ομάδας Section d’ or το 1912, βρίσκεται ανάμεσα σε καλλιτέχνες που παρουσιάζουν για πρώτη φορά τον κυβισμό στο ευρύ κοινό. Την περίοδο 1918-1921 δημιούργησε σχέσεις με καλλιτέχνες της γαλλικής πρωτοπορίας: Ματίς, Ντεραίν, Πικάσσο, Ντυφύ, Μπρακ. Την περίοδο των πειραματισμών διαδέχονται τα χρόνια της ωριμότητας και της επαγγελματικής καταξίωσης. Έως το 1929 έχει διαμορφώσει το προσωπικό του στίγμα. Πρόκειται για τη δεκαετία της αναγνώρισης (1920-1930) και τη σταδιακή στροφή του σε επιρροές από παρελθόντες αιώνες. Η ασχολία του με την εικονογράφηση βιβλίων ήταν ο βασικός βιοπορισμός του και μέσα από αυτά έγινε πολύ γνωστός στους βιβλιόφιλους αλλά και στο κοινό του Παρισιού που ακόμα και σήμερα γνωρίζει τον «Galanis». Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους αμιγείς χαράκτες του 20ού αιώνα.
 |
Charles Baudelaire, Les Fleurs du mal,
Vignettes de Galanis, Paris,
Editions Emile-Paul Frères, (1942)
|
Για τις εκδόσεις των βιβλίων του συνεργάστηκε με συγγραφείς όπως ο Μαλρώ, ο Νερβάλ, ο Γκαμπορύ, ο Ζιντ, ο Μωρουά, ο Βαλερύ, καθώς και πολλούς σημαντικούς τυπογράφους και εκδοτικούς οίκους του Παρισιού (Éditions de la Nouvelle Revue française / Librairie Gallimard, Éditions Kra, Georges Crès, Éditions de la Pléiade κ.ά.). Στην Ελλάδα ο Γαλάνης εξέθεσε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1928 και δώρισε έργα του στην Εθνική Πινακοθήκη. Έκτοτε οι Έλληνες χαράκτες τον θεωρούν «πατέρα και δάσκαλο της νεοελληνικής χαρακτικής», αφού ουσιαστικά μέσα από το δικό του έργο ήρθαν σε επαφή με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή χαρακτική. Ο κατάλογος με τα εικονογραφημένα έργα του Δημήτρη Γαλάνη αποτελεί ώριμο καρπό της μακρόχρονης συνεργασίας της Alpha Bank με το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Πολλοί, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, εσωτερικοί και εξωτερικοί συνεργάτες, εργάστηκαν από το 2008 ως το 2013 για να εντοπίσουν, να συγκεντρώσουν, να τεκμηριώσουν και να καταγράψουν το εικονογραφικό έργο του Γαλάνη. Ο κατάλογος στηρίχθηκε στα βιβλία που απόκεινται στις συλλογές της Alpha Bank και του ΜΙΕΤ και στο πλούσιο αρχειακό υλικό από το Μουσείο της Μονμάρτρης, όπου βρίσκεται το αρχείο του Δημήτρη Γαλάνη. Σημαντική επίσης υπήρξε η συμβολή συλλεκτών στην εξαντλητική παρουσίαση του εικονογραφικού έργου του καλλιτέχνη.
 |
Claude Debussy, Lettres a deux amis,
Robert
Godet et G. Jean-Aubry,
Avec des ornements graves par Galanis, Paris,
(Societe
de Bibliophiles) Les Exemplaires, (Librairie Jose Corti),
MCMXLII |
|
|
O
Δημήτρης Γαλάνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1879. Το 1897 εισάγεται στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου και τον επόμενο χρόνο μεταπηδά στο Τμήμα Γραφικής του Σχολείου των Καλών Τεχνών. Το 1900 εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου σπουδάζει στην École des Beaux-Arts με δάσκαλο τον Fernand Cormon, ζωγράφο ακαδημαϊκής νοοτροπίας. Στη διάρκεια της παραμονής του στη Γερμανία (1907-1909) ενδιαφέρθηκε συστηματικά για τη χαρακτική και ιδιαίτερα για την ξυλογραφία. Από το 1909 εγκαθίσταται μόνιμα στη Μονμάρτρη, όπου θα ζήσει και θα δημιουργήσει αδιάλειπτα μέχρι το 1965. Το 1914 κατατάσσεται στη Λεγεώνα των Ξένων. Αποκτά τη γαλλική υπηκοότητα και καλείται πλέον να υπηρετήσει στον γαλλικό στρατό. Το διάστημα 1916-1918 βρίσκεται στην Κέρκυρα ως διερμηνέας του γαλλικούς στρατού. Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι, το 1918, δραστηριοποιείται ενεργά στη γαλλική καλλιτεχνική σκηνή συμμετέχοντας σε πολλές σημαντικές ομαδικές εκθέσεις, με καλλιτέχνες όπως ο Πικάσσο, ο Μπρακ και ο Ματίς. Το 1919 συμμετέχει, μαζί με άλλους Έλληνες καλλιτέχνες της «Ομάδος Τέχνης», σε έκθεση στην Galerie La Boétie, την οποία εγκαινιάζει ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος. Τη δεκαετία 1920-1930 εγκαταλείπει σταδιακά τη ζωγραφική για να αφιερωθεί σχεδόν αποκλειστικά στη χαρακτική και την εικονογράφηση βιβλίων. Το 1928 οργανώνει, με τεράστια επιτυχία, την πρώτη ατομική του έκθεση στην Ελλάδα στο Ιλίου Μέλαθρον. Το 1945 ο Γαλάνης εκλέγεται καθηγητής Ξυλογραφίας στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού και την ίδια χρονιά εκλέγεται ισόβιο μέλος της γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Το 1950 εκλέγεται αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1959 ο φίλος του Αντρέ Μαλρώ, υπουργός Πολιτισμού τότε, του επιδίδει προσωπικά στο ατελιέ του το παράσημο της Λεγεώνος της Τιμής. Το 1965 επιστρέφει στην Αθήνα, όπου πεθαίνει το 1966.
«...Το έργο του διακεκριμμένου δημοσιογράφου Γεωργίου Βούρου για τον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος και πρώην πρωθυπουργό της Ελλάδας Παναγή Τσαλδάρη “μιλά” τόσο για την εποχή που παρουσιάζει, όσο και για την περίοδο κατά την οποία γράφτηκε. Θεωρώντας το βιβλίο "το μνημόσυνο που αξίζει [...] για να μην διαστρεβλώσουν την ιστορία του δημοκράτη Παναγή" (εφ. Τα Νέα, 12 Ιανουαρίου 1960), ο Βούρος εκφράζει την ανάγκη να διασώσει όχι απλώς την προσωπική πορεία του Τσαλδάρη, αλλά και την ιστορία του πολιτικού συστήματος μέσα στο οποίο έδρασε...».
