ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ

Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου - Αγλαΐα Λ. Τσιάρα

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ

Η εκκλησιαστική ζωγραφική στην περιοχή της Άρτας

κατά τους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους

Άρτα, Ιερά Μητρόπολη Άρτης -

Εκδόσεις του Φοίνικα 2008

425 σελ., τιμή 50.00 €

Στο βιβλιοπωλείο μας 45.00 €

«Η μεταβυζαντινή ζωγραφική της Ηπείρου ερευνάται συστηματικά τα τελευταία χρόνια και έχουν δημοσιευτεί πολλές μελέτες γι' αυτήν, που φωτίζουν καίρια θέματα τέχνης. Η πλειονότητα όμως των δημοσιεύσεων έχει επικεντρωθεί περισσότερο στα μνημεία της περιοχής των Ιωαννίνων, αφήνοντας πολλές αξιόλογες περιοχές, όπως η Άρτα, ανεξερεύνητες. Είναι γεγονός ότι η μεταβυζαντινή ζωγραφική της περιοχής της Άρτας έχει μελετηθεί ελάχιστα και αποσπασματικά, παρότι διαθέτει μνημεία υψηλού ενδιαφέροντος, πολλά από τα οποία συνδέονται άμεσα με την παράδοση του περίφημου Δεσποτάτου της Ηπείρου.

 Παναγία η Οδηγήτρια
Ματσούκι Ιωαννίνων, Μονή Βύλιζας
(παρεκκλήσιο Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου)
0,385 x 0,295 x 0,02 μ., 16ος αιώνας (πιθανόν γ΄τέταρτο)

Η παρούσα μελέτη ξεκίνησε με αφορμή το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη διάσωση και ανάδειξη των μνημείων της περιοχής της Άρτας. Στo πλαίσιo αυτού του ενδιαφέροντος συντηρήθηκε μεγάλος αριθμός φορητών εικόνων και τοιχογραφιών και προέκυψαν έτσι νέα και σημαντικά στοιχεία για την τοπική ζωγραφική.

Στον τόμο αυτό παρουσιάζονται εικόνες από ναούς και μοναστήρια της Ιεράς Μητροπόλεως Άρτης, οι οποίες είναι στην πλειονότητά τους αδημοσίευτες και καλύπτουν το χρονικό διάστημα από την υστεροβυζαντινή περίοδο έως τα τέλη του 19ου αιώνα.

 Άγιος Γεώργιος
Κομπότι, ναός Αγίου Γεωργίου
0,87 x 0,56 μ., Παπαντώνης (;), 1743

Η παρουσίαση του υλικού οργανώνεται σε δύο μέρη, που αντιπροσωπεύουν τη βυζαντινή και τη μεταβυζαντινή περίοδο. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει δύο βασικές ενότητες. Στην πρώτη, γίνεται μια σύντομη επισκόπηση των ιστορικών συνθηκών, της αρχιτεκτονικής, και της μνημειακής ζωγραφικής της υστεροβυζαντινής περιόδου στην Άρτα. Μεταξύ των μνημείων συμπεριλαμβάνονται ορισμένα, όπως η Βλαχέρνα, ο Άγιος Δημήτριος του Κατσούρη και ο Άγιος Βασίλειος της Γέφυρας που, αν και σήμερα ανήκουν στην Ιερά Μητρόπολη Πρεβέζης, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τέχνης του Δεσποτάτου και η μη αναφορά τους στην παρούσα μελέτη θα ήταν σημαντική παράλειψη.

 Κοίμηση της ΘεοτόκουΚουκούλια, ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου
0,70x0,42 μ., 19ος αιώνας

Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται οι δύο μοναδικές βυζαντινές εικόνες που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στην Άρτα. Το δεύτερο μέρος, που αφορά τη μεταβυζαντινή περίοδο, αρχίζει επίσης με μία σύντομη παρουσίαση των ιστορικών συνθηκών και της αρχιτεκτονικής. Στη συνέχεια αναπτύσσονται τέσσερις ενότητες που αντιστοιχούν σε μια χρονική κατανομή των εικόνων από το 16ο μέχρι και το 19ο αιώνα. Κάθε ενότητα έχει δύο κεφάλαια, στο πρώτο από τα οποία επιχειρείται μια γενική παρουσίαση της εντοίχιας ζωγραφικής με αναφορά στις καλλιτεχνικές τάσεις και στους ζωγράφους, καθώς και μια σύντομη αναφορά στην αρχιτεκτονική. Ακολουθεί το δεύτερο κεφάλαιο, με τον κατάλογο των εικόνων, οι οποίες περιγράφονται εκτενώς, χρονολογούνται και συνοδεύονται από βιβλιογραφία...»

(από την εισαγωγή του βιβλίου)

Η Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου είναι προϊσταμένη της ογδόης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και η Αγλαΐα Λ. Τσιάρα αρχαιολόγος.

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΡΑΜΑ ΩΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

DAVID WILES

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΡΑΜΑ

ΩΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

ΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μετάφραση: Ελένη Οικονόμου

Θεώρηση μετάφρασης: Κωστούλα Σκλαβενίτη

Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2009

405 σελ. με 41 α/μ εικόνες

Τιμή χαρτόδετου 25.47 €, τιμή πανόδετου 35.67 €

Στο βιβλιοπωλείο μας τιμή χαρτόδετου 20.37 €,

Τιμή πανόδετου 28.53 €

Το αρχαίο ελληνικό θέατρο δεν γινόταν αντιληπτό ως "τέχνη" όπως την εννοεί η σύγχρονη ορολογία. Δεν μπορούμε επομένως να το κατανοήσουμε αν το απομονώσουμε από άλλες δραστηριότητες πολιτικής και τελετουργικής φύσης. Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Ουάιλς, οι μοναδικές ιδιότητες της ελληνικής δραματικής γραφής συνδέονται άρρηκτα με τη μοναδικότητα του ελληνικού πολιτικού εγχειρήματος, το οποίο απαιτούσε από το κοινό να συμμετέχει ενεργά σε όλες τις εκδηλώσεις του δημόσιου βίου και να μη μένει απλός θεατής. Το αρχαιοελληνικό θέατρο ήταν αδιαχώριστο από τον δημοκρατικό τρόπο ζωής και επομένως ήταν κατ’ ανάγκην "πολιτικό": αντικείμενό του ήταν η ευημερία της πόλης-κράτους και η επιτέλεσή του ήταν μέρος της διαδικασίας που μετέτρεπε ένα σύνολο ανδρών σε πόλη.

 «Αγγείο του χορηγού» (λεπτομέρεια).
Ερυθρόμορφος κωδωνόσχημος κρατήρας
από την Απουλία. 350 π. Χ. περίπου.
Τερακότα, ύψος 37 εκ.

Ο Ουάιλς αποδίδει κεντρική θέση στην έννοια της «επιτέλεσης» και αναλύει το αρχαίο ελληνικό δράμα ως εκδήλωση ενός αξιοθαύμαστου πολιτισμού που καλλιέργησε πολλά είδη επιτέλεσης. Τα πρώτα τέσσερα κεφάλαια του βιβλίου του πραγματεύονται τους τρόπους επιτέλεσης στην κλασική Αθήνα: την αφήγηση των μύθων, τις θρησκευτικές τελετουργίες, τους ρητορικούς λόγους που αποσκοπούσαν να πείσουν μια συνέλευση πολιτών για τις απόψεις του ομιλητή και την επιτέλεση του φύλου. Στη συνέχεια, και επειδή το θέατρο είναι μια σχέση μεταξύ ηθοποιών και θεατών σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ο συγγραφέας στέκεται στην έννοια του χώρου και εξετάζει τις υλικές παραμέτρους αυτής της σχέσης ─τότε, στα κλασικά χρόνια, αλλά και τώρα, στις διάφορες σκηνές του σύγχρονου θεάτρου.

Καίρια θέση στη μελέτη κατέχει το κεφάλαιο για τον τελεστή, αφού η παρουσία του είναι αυτό που διαχωρίζει το θέατρο και το χορό από άλλα καλλιτεχνικά μέσα, δίνοντας έμφαση στο σώμα το προσωπείο, την κίνηση και το τραγούδι.

 Ο Γ. Λαζάνης ως Δικαιόπολις στη συνέλευση.
Σκηνή από τους Αχαρνείς του Αριστοφάνη,
σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, με προσωπεία
του Διονύση Φωτόπουλου (Αθήνα 1976)

Όσο για τον «συγγραφέα», η ματιά του Ουάιλς καθορίζεται από την άποψη ότι το γραπτό κείμενο δεν κατέχει την πρωτοκαθεδρία στο θέατρο. Στο τελευταίο κεφάλαιο εξετάζονται ορισμένοι σταθμοί στην προσπάθεια των σύγχρονων τελεστών να κατανοήσουν το αρχαίο θέατρο: η πρώτη παρουσίαση αρχαίου δράματος στα νεότερα χρόνια (Βιτσέντσα 1585), η πρώτη παρουσίασή του σε αρχαίο θέατρο από την Εύα Πάλμερ-Σικελιανού (Δελφοί 1927) και οι τρεις εκδοχές της Ηλέκτρας του Αντουάν Βιτέζ (Παρίσι 1966, 1971, 1986). Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με μια αναλυτική παρουσίαση διαφόρων μεταφραστικών προσεγγίσεων του αρχαίου δράματος στη Βρετανία.

Στη διεπιστημονική αυτή προσέγγιση συχνές είναι οι αναφορές σε όλα τα μεγάλα ρεύματα σκέψης που επηρέασαν την ιστορία του δυτικού θεάτρου: μαρξισμό, φεμινισμό, ψυχανάλυση, δομισμό, καθώς και στους σημαντικότερους θεωρητικούς και επαγγελματίες του θεάτρου. Το βιβλίο απευθύνεται σε όσους ασχολούνται με τις θεατρικές σπουδές αλλά και σε όσους αγαπούν το θέατρο και επιζητούν κάποια εργαλεία για την κατανόηση των σημερινών παραστάσεων αρχαίου δράματος.

Μέλη του χορού της Ιφιγένειας εν Αυλίδι,
πρώτο μέρος της θεατρικής παραγωγής
Les Atrides της Α. Μνουσκίν

Ο Ντέιβιντ Ουάιλς είναι καθηγητής Θεάτρου στο κολέγιο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Έχει εκδώσει τα βιβλία The Early Plays of Robin Hood (1981), Shakespeare’s Clown: Actor and Text in the Elisabethan Playhouse (1987), The Masks of Menander: Sign and Meaning in Greek and Roman Performance (1991), Shakespeare’s Almanac: A Midsummer Night’s Dream, Marriage and the Elisabethan Calendar (1993), Tragedy in Athens: Performance Space and Theatrical Meaning (1997), A Short History of Western Performance Space (2003) και Mask and Performance in Greek Tragedy: From Ancient Festival to Modern Experimentation (2007). Έχει επίσης γράψει τα κεφάλαια για το ρωμαϊκό και το μεσαιωνικό δράμα στο Oxford Illustrated History of Theatre (1995). Αυτή την εποχή ετοιμάζει μια μελέτη για το θέατρο και την ιδιότητα του πολίτη από την κλασική Αθήνα ως τη Γαλλική Επανάσταση.

ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

Αντώνης Μακρυδημήτρης, Γιάννης Κωστής,

Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου,

Μαρία-Ηλιάνα Πραβίτα, Παναγιώτης Σαβοριανάκης

ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΓΕΡΟΥΣΙΑΣ & ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΝ

1821-2008

Επιστημονική επιμέλεια: Αντώνης Μακρυδημήτρης

Αθήνα, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων 2009

520 σελ., τιμή 40.00 €, στο βιβλιοπωλείο μας 34.00 €

Από τη συγκρότησή του το σύγχρονο ελληνικό κράτος στηρίχθηκε σε θεσμούς αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας όπως η Εθνοσυνέλευση, η Γερουσία και η Βουλή, θεσμούς που βοήθησαν στη διακυβέρνηση και αποτέλεσαν τα εχέγγυα για την ασφάλεια και τη μελλοντική ανάπτυξή του.

Σήμερα η Βουλή, ως πυρήνας του δημοκρατικού κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, ασκεί τη νομοθετική εξουσία και αποτελεί το αντιπροσωπευτικό σώμα της Ελληνικής Δημοκρατίας. Στη λειτουργία της η θέση και ο ρόλος του προέδρου της βουλής έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς αποτελεί εγγυητή της λαϊκής κυριαρχίας και της εύρυθμης και ποιοτικής λειτουργίας του πολιτεύματος.

Στην πορεία των δύο περίπου αιώνων ύπαρξης του Ελληνικού κράτους, οι άνθρωποι που διετέλεσαν πρόεδροι των νομοθετικών σωμάτων υπήρξαν κομμάτι της ιστορίας και συνέβαλαν τα μέγιστα στη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

 Θεμιστοκλής Σοφούλης (1860-1949)

Αξίζει να σημειωθεί ότι την ιστορία του θεσμού κόσμησαν εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες. Η έκδοση λοιπόν αυτή περιλαμβάνει τα βιογραφικά σημειώματα και χαρακτηριστικά κείμενα των ογδόντα πέντε προέδρων της Βουλής και των εννιά της Γερουσίας. Τα βιογραφικά συνοδεύονται από πορτραίτα των προέδρων, ενώ η έκδοση συμπληρώνεται με αναλυτικούς πίνακες όπου παρουσιάζονται στοιχεία του πολιτικού βίου της χώρας καθώς και των εξήντα μιάς βουλευτικών περιόδων ─από το 1843 έως το 2008─ με τα αποτελέσματα των εκλογών, τις κυβερνήσεις που τις διενήργησαν και εκείνες που προέκυψαν από τις εκλογές. Στις σελίδες του βιβλίου περιλαμβάνονται επίσης αποσπάσματα από ομιλίες πολλών προέδρων κατά την ανάληψη των καθηκόντων τους, χαρακτηριστικά του ύφους και των συνθηκών της εποχής τους.

Ο επικεφαλής της συντακτικής ομάδας, καθηγητής Αντώνης Μακρυδημήτρης, χαρακτήρισε το βιβλίο ως «μια συνοπτική ιστορία της δημοκρατίας με άξονα το πρόσωπο και το θεσμό του προέδρου των αντιπροσωπευτικών σωμάτων για ένα διάστημα περίπου 200 ετών».

Πρόκειται αναμφίβολα για μια σημαντική επιστημονική έκδοση, μέσα από την οποία ο ιστορικός, ο ερευνητής αλλά και ο κάθε αναγνώστης έχει να γνωρίσει και να διδαχθεί πολλά.

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος (1815-1883)

Μέρος της προσφώνησης του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου προς το σώμα της Βουλής (9 Οκτωβρίου 1875) μετά τη δεύτερη εκλογή του στο αξίωμα του προέδρου της Βουλής:

«[...] Εις το μέλλον, κύριοι, η συμμετοχή, η επίδρασις ημών εις την Κυβέρνησιν και εις την διοίκησιν του τόπου θέλει είσθαι πραγματική, θετική. Αλλ’ όσον μεγάλη είναι η συμμετοχή ημών, τοσούτω μεγάλη θέλει είσθαι και η ευθύνη ημών. Πρόκειται να λύσωμεν το ζήτημα, εάν τα ελεύθερα πολιτεύματα, εάν το κοινοβουλευτικόν σύστημα δύναται να δώση Κυβέρνησιν και διοίκησιν αγαθήν. Εις το ζήτημα τούτο εφθάσαμεν, κύριοι, μετά πάλην και αγώνας, οι οποίοι αντήχησαν και εκτός των ορίων ημών. Το ζήτημα δεν είναι νέον, είναι ζήτημα των αιώνων, της ανθρωπότητος και ελύθη επιτυχώς, όπου το γενικόν συμφέρον προεξάρχει του ατομικού και όπου ο εγωισμός και τα ευτελή πάθη υπετάχθησαν εις τας γενικάς ανάγκας της πατρίδος.
Ελπίζω, κύριοι, ότι το ζήτημα αυτό θέλομεν λύσει θριαμβευτικώς και ότι θέλομεν παραδώσει τα ονόματα ημών εις τας ευλογίας και όχι εις τας αράς του έθνους. Το πάν εξήρτηται εξ ημών και εκ της διαγωγής ημών.»

ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1821-1936

GUNNAR HERING

Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα

1821-1936, τόμοι Α'-Β'

Μετάφραση: Θόδωρος Παρασκευόπουλος

Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2008

1419 σελ., τιμή χαρτόδετου σετ 56.05 €

Τιμή πανόδετου σετ 71.34 €, στο βιβλιοπωλείο μας τιμή χαρτόδετου σετ 44.84 €, τιμή πανόδετου σετ 57.07 €

Προϊόν μακρόχρονης και εξαντλητικής έρευνας, μεθοδικής σπουδής και γόνιμου στοχασμού, το βιβλίο αυτό εξιστορεί τη δημιουργία και τους μετασχηματισμούς των ελληνικών πολιτικών κομμάτων κατά την περίοδο 1821-1936. Ο συγγραφέας αναλύει τις ιδεολογικές θέσεις και τα προγράμματα των κομμάτων, τους άρρητους στόχους και τις πρακτικές πολιτικές αποφάσεις τους, την οργανωτική δομή, τις προπαγανδιστικές μεθόδους και τις αντιπαραθέσεις τους. Αντιμετωπίζοντας κριτικά την παλαιότερη ιστοριογραφία, η οποία προσέγγιζε συνήθως το κομματικό φαινόμενο με αρνητική προδιάθεση, επισημαίνει τις μεθοδολογικές αδυναμίες των ιστορικών ερμηνειών που υπερτονίζουν το ρόλο των προσωπικών φιλοδοξιών, των εξωτερικών επιρροών ή των πελατειακών σχέσεων. Η ανάλυσή του δεν περιορίζεται στο κομματικό και πολιτικό σύστημα αλλά προεκτείνεται στην κοινωνική δομή, την οικονομία, το ιδεολογικό και πνευματικό κλίμα και τις κοινωνικές συγκρούσεις της εποχής. Το βιβλίο αποτελεί επομένως και μια εκτενή εισαγωγή στην πολιτική ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

 Ιωάννης Καποδίστριας (1776–1831). Ιδρυτής και αρχηγός του Ρωσικού Κόμματος.
Πρώτος κυβερνήτης του ελληνικού κράτους

«Στις 30 Νοεμβρίου 1832 ο τραπεζίτης και φιλέλληνας από τη Γενεύη Ιωάννης Γαβριήλ Εϋνάρδος έγραψε μακροσκελή επιστολή στον Όθωνα Βίττελσμπαχ, ο οποίος μόλις είχε επιλεγεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις ως πρώτος Έλληνας βασιλιάς, για να παρουσιάσει με πικρά λόγια στον δεκαεπτάχρονο πόσο δύσκολο ήταν το καθήκον που τον περίμενε. Οι πληγές της Ελλάδος, έγραφε ο Εϋνάρδος, είναι οι αρχηγοί της. Άπαντες έχουν γλώσσαν χρυσωμένην. Ασχολούνται (κατά το πλείστον τουλάχιστον) αποκλειστικώς με τα ιδιαίτερα συμφέροντά των. Και τούτο υπό το πρόσχημα του αγνοτέρου πατριωτισμού. Άπαντες είναι ικανότατοι εις το να προβάλλουν τον εαυτόν των και να εκμηδενίζουν τους αντιπάλους των με εκθέσεις πλήρεις υπερβολής. Συνιστούσε στον μονάρχη να δυσπιστεί προς όλους τους πολιτικούς και να θέσει εαυτόν υπεράνω των κομμάτων. Ύστερα συνέχιζε: Έλαβα το θάρρος να δώσω εις την Μεγαλειότητά σας μίαν εικόνα ήκιστα κολακευτικήν των Ελλήνων αρχηγών. Αλλά όταν επαναφέρω εις την μνήμην μου όλα όσα συνέβησαν κατά τα επτά έτη κατά τα οποία ησχολήθην σχεδόν αποκλειστικώς με τας υποθέσεις της Ελλάδος, πιστεύω ότι δεν είναι υπερβολική. Εν τούτοις, Μεγαλειότατε, έχω την ακράδαντον πεποίθησιν ότι όλοι αυτοί οι μηχανορράφοι αρχηγοί θα σπεύσουν να υποταχθούν εις την εξουσίαν Σας, και ότι όσον μεγαλυτέρα υπήρξε η διχόνοια εις την Ελλάδα μεταξύ των διαφόρων κομμάτων, τόσον περισσότερον ευκολίαν θα έχη η Κυβέρνησίς σας να εγκαταστήση ισχυρούς θεσμούς...

Επαμεινώνδας Δεληγιώργης (1829-1879). Ιδρυτής και αρχηγός του κόμματος Εθνικό Κομιτάτο.
Χρημάτισε έξι φορές πρωθυπουργός ενώ διατηρεί
μέχρι και σήμερα τον τίτλο του νεότερου Έλληνα πρωθυπουργού

[…] Ήδη τις δεκαετίες του 1830 και 1840 αρκετές ελληνικές εφημερίδες διέδιδαν την άποψη ότι τα κόμματα έβλαπταν το κοινό καλό και υπηρετούσαν μόνο τη θεσιθηρία. Η πολιτική σύγκρουση, η διαπάλη των απόψεων ανάμεσα στις πολιτικές παρατάξεις, εμφανίζεται εδώ σαν απορριπτέος νεωτερισμός. Η κομματική ιδιότητα ήταν το σημάδι από το οποίο αναγνωρίζονταν οι εθνικά ύποπτοι.

Χαρίλαος Τρικούπης (1832-1896). Διετέλεσε πρωθυπουργός της χώρας. Γνωστός από το άρθρο «Τις πταίει;» και την περίφημη φράση «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν»,

καθώς επί πρωθυπουργίας του (1893-1895)

επιβλήθηκε ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος στην Ελλάδα.

[…] Στο πρώτο ήμισυ το 19ου αιώνα, και στην Ελλάδα αρκετοί δημοσιογράφοι έβλεπαν τα κόμματα με δυσπιστία, επειδή δεν είχαν κοινοβουλευτική εμπειρία. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία πριν από το 1821 δεν υπήρχε θεσμική ανάγκη για τη δημιουργία κομμάτων: ούτε ο σουλτάνος ούτε κάποιοι άλλοι αξιωματούχοι εκλέγονταν, και δεν υπήρχε κοινοβούλιο. Όπου οι χριστιανοί, στις κοινότητες και σε σωματειακές ενώσεις, όριζαν τους λειτουργούς με εκλογές, δεν χρειάζονταν κόμματα, γιατί ο αριθμός των εκλογέων ήταν μικρός, οι αρμοδιότητες των εκλεγομένων είχαν κυρίως οργανωτικό και τεχνικό χαρακτήρα, το πεδίο των δραστηριοτήτων τους ήταν ─τόσο γεωγραφικά όσο και ως προς τον αριθμό των ανθρώπων─ περιορισμένο και η έλλειψη εξουσίας τους στα μεγάλα πολιτικά ζητήματα προφανής. Το πολύ πολύ να δημιουργούνταν μικρές κλίκες με ταχεία μεταβολή σχήματος και σύνθεσης.

 Αλέξανδρος Παπαναστασίου (1876-1936). Επί πρωθυπουργίας του κατατέθηκε ψήφισμα (25/3/1924)
στην Δ΄ Συντακτική Συνέλευση για την
ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας.

Γνωστός και ως «πατέρας της Δημοκρατίας»

Θα πρέπει ωστόσο να διαχωρίσουμε τη δυσαρέσκεια για το ασυνήθιστο, το έως τότε άχρηστο, από την ιδεολογική καταδίκη των πολιτικών κομμάτων μετά την επικράτηση του κοινοβουλευτικού συνταγματικού κράτους. Και στην περίπτωση όπου μπορεί να αποδειχτεί, ακόμη και στην επιλογή των λέξεων, η ύπαρξη ενός τέτοιου συνδετικού νήματος με το παρελθόν, παραμένει το ερώτημα γιατί εξακολουθούν να επιδρούν αυτές ακριβώς οι παραδόσεις, παρότι η πολιτική πραγματικότητα είχε φέρει από καιρό στο προσκήνιο τη διαφορά μεταξύ των νέων κομμάτων και των προκοινοβουλευτικών συνωμοτικών κύκλων και εσμών. Η καθύβριση του κομματικού φαινομένου μετά την κατάρρευση των αυταρχικών σχημάτων κυριαρχίας και της συνακόλουθης μεταβατικής περιόδου ανήκει μάλλον στην ιστορία των αντικοινοβουλευτικών και αντιδημοκρατικών ιδεολογιών και κινημάτων, που αναφύονται στο έδαφος του ίδιου κοινοβουλευτικού συνταγματικού κράτους.

Ελευθέριος Βενιζέλος (1864-1936). Ίδρυσε το Κόμμα των Φιλελευθέρων (1910)
και αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους
πολιτικούς της νεότερης Ελλάδας.

Η πορεία μας κατά τη διερεύνηση του θέματος θα αποκαλύψει και την αρνητική προδιάθεση κάποιων ιστορικών απέναντι στα κόμματα, μερικές φορές και απέναντι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, και θα καταδείξει πόσο ανάρμοστες μέθοδοι και ανάρμοστα κριτήρια χρησιμοποιήθηκαν για την πραγμάτευση του θέματός μας έως πρόσφατα. Εκτός από τις πολιτικές επιπτώσεις τέτοιων μεθόδων, οι εκτιμήσεις των ιστορικών οδήγησαν την έρευνα και την αξιολόγηση νέων πηγών σε μια κατεύθυνση όπου ήταν εύκολο να διαδοθεί η πολιτική δεισιδαιμονία, αλλά ήταν δύσκολο να αποκτηθεί η γνώση…»

(Από την εισαγωγή του βιβλίου)

Για να διαβάσετε σχετικό άρθρο του κ. Πολυμέρη Βόγλη στο περιοδικό Βιβλιοθήκη της εφημερίδας Ελευθεροτυπία (2/12/05), πατήστε εδώ:
http://archive.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=02/12/2005&id=47377576

Ο ΝΤΕΛΒΩ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Sophie Basch, Jean Clair, Michel Draguet,

Alexandre Farnoux, Philippe Jockey,
Τάκης Θεοδωρόπουλος, Κυριάκος Κουτσομάλλης

Ο ΝΤΕΛΒΩ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Μετάφραση και επιμέλεια

ελληνικών κειμένων: Μαρία Γυπαράκη

Αθήνα, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή -

Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique 2009

192 σελ. με 73 έργα

Τιμή 40.75 €, στο βιβλιοπωλείο μας 38.75 €

Πρόκειται για κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση με τίτλο Ο Πωλ Ντελβώ και η Αρχαιότητα που περιλαμβάνει εβδομήντα τρία έργα του καλλιτέχνη. Η έκθεση παρουσιάζεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Άνδρο (28 Ιουνίου-27 Σεπτεμβρίου 2009) και στη συνέχεια θα μεταφερθεί στα Musees royaux des Beaux-Arts de Belgique στις Βρυξέλλες (23 Οκτωβρίου 2009-31 Ιανουαρίου 2010).

Η γέννηση της ημέρας (Η Αυγή), 1937Λάδι σε μουσαμά
120x150,5 cm, Peggy Guggenheim Collection, Venice
(Solomon R. Guggenheim Foundation, New York)

Γύρω από ένα ταξίδι στην Ελλάδα
Paul Delvaux, 1956

«…Πλησιάζουμε στην Αθήνα. Από το καράβι μας βλέπουμε την Ακρόπολη, λόφο μικροσκοπικό ανάμεσα σε τόσους άλλους που δεσπόζουν στην πόλη. Ο δρόμος από τον Πειραιά στην Αθήνα είναι δύσβατος και γεμάτος σκόνη. Ξαφνικά, σε μια στροφή, αντικρίζουμε την Ακρόπολη και πιο κει τον Παρθενώνα και τις ροδόχρωμες κολόνες του που υψώνονται ίσαμε τον γαλάζιο ουρανό. Τον είχαμε δει φωτογραφημένο με χίλιους δυο πιθανούς τρόπους αλλά η πραγματικότητα είναι, τελικά, εντελώς διαφορετική… Πρόκειται για τον τρίτο από τους Παρθενώνες που γνωρίζουμε σήμερα. Ο πρώτος, το Εκατόμπεδο, (εκατό πόδες), μήκους τριάντα μέτρων και πλάτους πέντε ή έξι, ήταν το αρχικό μνημείο του Πεισίστρατου με τις δυο κολόνες, τις δύο μετόπες και τους πλευρικούς τοίχους του, δίχως στοές. Οι δύο απλοϊκές και έντονα χρωματισμένες μετόπες του βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο της Ακρόπολης. Το μνημείο ήταν ήδη μισογκρεμισμένο όταν άρχισαν να χτίζουν δίπλα τον δεύτερο Παρθενώνα, στη θέση ακριβώς που βρίσκεται ο σημερινός. Αλλά αντί για οκτώ κολόνες έξι μόνο υποβάσταζαν την κάθε μετόπη, πράγμα που σημαίνει πως ήταν μικρότερος από τον Παρθενώνα που βλέπουμε σήμερα. Καταστράφηκε, κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων, από τους Πέρσες που είχαν καταλάβει την Αθήνα και η οποία σώθηκε χάρη στη νίκη των Ελλήνων στη Σαλαμίνα.

 Πομπηία, 1970Λάδι σε μουσαμά, 160x260 cm
Ίδρυμα Paul Delvaux, Saint-Idesbald

Την Ακρόπολη καλό είναι να την επισκεφθεί κανείς νωρίς το πρωί για να μην έχει να αντιμετωπίσει τον καυτό ήλιο. Από τα Προπύλαια, τη μεγαλειώδη λιτή δωρική είσοδο, προσεγγίζουμε τον Παρθενώνα βλέποντας όλες τις καταστροφές που υπέστη το μνημείο μέσα στα χρόνια. Ό,τι έχει απομείνει είναι ο σκελετός, η σκιά της λαμπρής πραγματικότητας. Όμως μόνον αρμονία εκπέμπει το σεπτό αυτό «σκήνωμα» και τι Αρμονία! Πάνω στην Ακρόπολη ο Παρθενώνας μοιάζει σαν άγαλμα πάνω στη βάση του και τίποτα απ’ όλα όσα βρίσκονται εκεί δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί του.

 Πυγμαλίων, 1939Λάδι σε ξύλο, 117x147,5 cm
Musées royaux des Beaux-Arts
de Belgique. Bruxelles

Σαφώς το Ερέχθειο και ο ναός της Αθηνάς Νίκης είναι μνημεία γεμάτα χάρη όπως οι Καρυάτιδες που πάνω τους στηρίζεται αιωνίως η υψηλή Αρχιτεκτονική. Αν οι ναοί αυτοί ενσαρκώνουν τη χάρη, ο Παρθενώνας είναι η μεγαλοπρέπεια. Από εκεί πρέπει να ακούσει κανείς τους θορύβους της πόλης και τον ήχο από τις καμπάνες των εκκλησιών της Αθήνας που φτάνουν ίσαμε τα μεγαλοπρεπή αυτά ερείπια.

Ο περαστικός, 1940
Λάδι σε μουσαμά, 130x150 cm
Ιδιοκτησία του βελγικού κράτους, το έργο βρίσκεται
στη δικαιοδοσία του Ministére de la Communauté française

και εκτίθεται μονίμως στο Musée de l’ art wallon, Liege

Η Αθήνα είναι μια όμορφη πόλη του 19ου αιώνα, με τις μεγάλες δημόσιες πλατείες και τα καφενεία τους που αρχίζουν να γεμίζουν προς το τέλος της ημέρας. Όπου και να βρίσκεται κανείς, κοντά ή μακριά, η Ακρόπολη δεσπόζει· οι κολόνες του Παρθενώνα χρυσωμένες ή ροδόχρωμες ανάλογα με την ώρα…»

(απόσπασμα από τον κατάλογο της έκθεσης)

Ο Πωλ Ντελβώ γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1897 στην πόλη Antheit του Βελγίου. Ξεκινά την εκπαίδευσή του στο Δημοτικό Σχολείο Saint-Gilles (Βρυξέλλες) και αργότερα διδάσκεται αρχαία ελληνικά και λατινικά στο Athénée του εκπαιδευτικού ιδρύματος Saint-Gilles. Η Οδύσσεια του Ομήρου θα τον εντυπωσιάσει στο έπακρο. Το 1916-1919 εγκαταλείπει τη νομική σταδιοδρομία για την οποία τον προόριζε ο πατέρας του και εγγράφεται στην Αρχιτεκτονική σχολή της Académie Royale des Beaux-Arts των Βρυξελλών. Το 1918 επανεγγράφεται στην Académie de Bruxelles, στο τμήμα της διακοσμητικής ζωγραφικής, αυτή τη φορά, στην τάξη του ζωγράφου Constant Montald.

Στις αρχές τις δεκαετίας του ’20 παρακολουθεί τα μαθήματα του Jean Delville στην Académie de Bruxelles. Τον Ιανουάριο του 1927 οργανώνεται η πρώτη έκθεσή του στην γκαλερί Manteau στις Βρυξέλλες. Οι αναδρομικές εκθέσεις των James Ensor, Gustave van de Woestijne και Constant Permeke στο Palais des Beaux-Arts de Bruxelles μαρτυρούν την πολύ μεγάλη απήχηση ─κυριαρχία─ του εξπρεσιονιστικού κινήματος στους καλλιτέχνες. Η επίδραση αυτή παραμένει εμφανέστατη στο έργο του Ντελβώ μέχρι το 1934.

Το 1934 (Μάιος-Ιούνιος) φιλοξενείται στο Palais des Beaux-Arts η έκθεση Minotaure (Μινώταυρος) στην οποία συμμετέχουν, εκτός των άλλων, οι Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, Σαλβατόρ Νταλί και Ρενέ Μαγκρίτ. Ο Ντελβώ εκδηλώνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το έργο του Ντε Κίρικο. Την ίδια χρονιά συμμετέχει στην Exposition Ιnternationale du Surréalisme. Τιμάται με το βραβείο της Académie Picard. Το 1948 παίρνει μέρος στην 24η Μπιενάλε της Βενετίας και το 1950 ονομάζεται καθηγητής στο εργαστήριο της ζωγραφικής της École Nationale Supérieure d’Art et d’Architecture «La Cambre» στις Βρυξέλλες, όπου και θα διδάξει μέχρι το 1962.

Το 1956 ταξιδεύει στην Ελλάδα, ένα ταξίδι που θα σημαδέψει το έργο του. Το 1965 τιμάται με βραβείο για όλη την καλλιτεχνική σταδιοδρομία του και ονομάζεται πρόεδρος-διευθυντής της Classe des Beaux-Arts de l’Académie Royale de Belgique.Το 1981 συναντιέται με τον Άντυ Ουόρχολ στις Βρυξέλλες, ο οποίος θα φιλοτεχνήσει πορτρέτα του Ντελβώ. Με την ευκαιρία των 90 χρόνων του (1987-1988) οργανώνονται εκθέσεις στο Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ελβετία και την Ιαπωνία.

Στις 20 Ιουλίου 1994 ο Πωλ Ντελβώ πεθαίνει στη Furnes και ενταφιάζεται στο κοιμητήριο της πόλης.

SUBJECTIVE VISIONS/ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΟΥ STELLA ART FOYNDATION

Μετά το Kunsthistorisches Museum της Βιέννης και την 53η Μπιενάλε της Βενετίας, τα έργα από τη συλλογή του Stella Art Foundation θα παρουσιαστούν στη Θεσσαλονίκη, κάτω από τον γενικό τίτλο «Μόσχα - Θεσσαλονίκη 2009», στο πλαίσιο της 2ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης

Subjective Visions/έργα της συλλογής του Stella Art Foundation
Εικαστική έκθεση

Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης

Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης

Η κεντρική έκθεση του προγράμματος «Μόσχα - Θεσσαλονίκη 2009» έχει τίτλο Subjective Visions/έργα της συλλογής του Stella Art Foundation και θα παρουσιασθεί στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Βασ. Όλγας 108), στο πλαίσιο του παράλληλου προγράμματος της 2ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.
Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου 2009 και θα διαρκέσει έως την Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2009.

Το Stella Art Foundation είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2004, με πρωτοβουλία της Stella Kesaeva. Κύριοι στόχοι του ιδρύματος είναι η προώθηση των πολιτισμικών ανταλλαγών, η προβολή των Ρώσων καλλιτεχνών και η σύσταση ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης στη Μόσχα. Το ίδρυμα έχει έντονη παρουσία σε όλα τα μεγάλα διεθνή εικαστικά γεγονότα της σύγχρονης τέχνης (Documenta, Μπιενάλε Βενετίας) και συνεργασίες με σημαντικά μουσεία (Kunsthistorisches Museum της Βιέννης, Ca’ Rezzonico στη Βενετία). Παράλληλα, αναπτύσσει έντονη φιλανθρωπική δράση.

Η έκθεση Subjective Visions είναι μια εκδοχή ενός κύκλου αυτόνομων εκθέσεων με έργα της συλλογής του Stella Art Foundation που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 στο Kunsthistorisches Museum της Βιένης, με τίτλο That Obscure Object of Art, και συνεχίστηκε φέτος ―με μια άλλη εκδοχή― στο Ca’ Rezzonico στη Βενετία, στο πλαίσιο του παράλληλου προγράμματος της Μπιενάλε της Βενετίας. Κοινός άξονας των εκθέσεων είναι ότι όλα τα έργα που παρουσιάζουν ανήκουν στη συλλογή του Stella Art Foundation.

Robert Mapplethorpe, «Lowell Smith», 1981
Gelatin silver print, 50x40cm, 13/15
©Stella Art Foundation

Την έκθεση στο ΜΙΕΤ επιμελείται η Θάλεια Στεφανίδου, η οποία στο κείμενό της στον κατάλογο που θα κυκλοφορήσει ειδικά για την έκθεση σημειώνει: «Μια συλλογή συσσωρεύει ψηφίδες δημιουργικού χρόνου, δημιουργώντας τεκμήρια του παρελθόντος για το μέλλον ενώ μια επιμελητεία, παίζοντας και με την ποιητικότητα τόσο του εφήμερου όσο και του τυχαίου, κάνει τη συλλογή ζωντανή στο παρόν, προκαλώντας το συνένοχο βλέμμα του παρατηρητή.

[…]Τα τρία πεδία δράσης και στοχασμού, του ποιείν, του συλλέγειν, του επιμελείσθαι, αποτελούν τις τρεις ισότιμα αυτοκατευθυνόμενες διαδικασίες που συνυφαίνονται προκειμένου να αναδειχτούν ανανεωμένες μνημονικές πτυχώσεις, έτσι ώστε η συλλογή να γίνει αφορμή για τη δημιουργία βιογραφημάτων, του καλλιτέχνη, του συλλέκτη, του επιμελητή, και να αποτελέσει έναν τρόπο ώστε να συγκροτηθούν ταυτότητες ή καλύτερα μία ταυτότητα πληθυντικού εαυτού.

[…]Πώς δομείται ένα έργο τέχνης; Πώς χτίζεται μια συλλογή; Πώς αναδιατάσσεται το περιεχόμενό της σε σχέση με καινούριους χώρους υποδοχής της και την επιμελητειακή ευθύνη; Όλα, ερωτήματα που οδηγούν για τις απαντήσεις τους στον τριμελή οργανωτικό μηχανισμό, ο οποίος στηρίζεται πάντα σε ένα εγώ που αποφασίζει και που φτιάχνει ένα οργανικό σύστημα, ένα όλο, ένα όλο κάθε φορά άλλο.»

Παρουσιάζονται έργα των καλλιτεχνών: Nikita Alexeev, Yuri Avvakumov, Vagrich Bakhchanyan, Olga Chernysheva, Michael Craig-Martin, Eugenia Emets, Elena Elagina & Igor Makarevich, Alexandra Galkina, Alexander Gnilitsky, Dmitry Gutov, Ilya & Emilia Kabakov, Alex Katz, Maria Konstantinova, Joseph Kosuth, Oleg Kulik, Robert Mappelthorpe, Andrey Monastyrsky, Ilya Trushevsky, Stas Polnarev, Dmitry Tsvetkov, Spencer Tunick.

Το πρόγραμμα «Μόσχα - Θεσσαλονίκη 2009» συμπληρώνεται με διάφορα project που θα παρουσιασθούν στη Θεσσαλονίκη την ίδια περίοδο και θα ανακοινωθούν σύντομα. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, το Stella Art Foundation εκδίδει έγχρωμο κατάλογο.

Το project Subjective Visions οργανώνεται από το Stella Art Foundation (Μόσχα), σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και την ArtBOX.gr creative arts management, με την υποστήριξη της 2ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

Alex Katz, «Portrait of Stella Kesaeva», 2003
Acrylic on canvas,244x85x4cm
©Stella Art Foundation

Έκθεση Subjective Visions:
Επιμέλεια: Θάλεια Στεφανίδου
Βοηθoί επιμέλειας: Anastasia Dokuchaeva (Stella Art Foundation), Λυδία Χατζηιακώβου (ArtBOX.gr)
Creative Management: Χρήστος Σαββίδης (ArtBOX.gr)
Αρχιτεκτονική επιμέλεια: Γιάννης Επαμεινώνδας
Συντονισμός: Λυδία Χατζηιακώβου (ArtBOX.gr)
Βοηθός: Tatiana Rytova
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης/Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης
(Βασιλίσσης Όλγας 108)

Η έκθεση θα λειτουργεί με το εξής ωράριο: Τρίτη έως Πέμπτη, Σάββατο, Κυριακή 10:00-18:00, Παρασκευή 10:00-14:00 και 18:00-21:00, με ελεύθερη είσο­δο για το κοινό. Για ομαδικές επισκέψεις πρέπει να προηγείται συνεννόηση με το ΜΙΕΤ, τηλ. 2310 295.170-1.

ΑΣ ΣΥΜΦΙΛΙΩΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΔΑΡΒΙΝΟ

Λευτέρης Ζούρος

Ας συμφιλιωθούμε με τον Δαρβίνο

Ας συμφιλιωθούμε με τη φύση μας και με τη Φύση

Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2009

400 σελ., τιμή 24.00 €, στο βιβλιοπωλείο μας 21.60 €

Η εξέλιξη της ζωής είναι γεγονός. Ο νεοδαρβινισμός ─η θεωρία που το ερμηνεύει─ έχει για την βιολογία και για τις συναφείς επιστήμες την ίδια ερμηνευτική ισχύ που η θεωρία της Κβαντομηχανικής έχει για τη Φυσική. Ποιος λοιπόν ο λόγος για μια αντιγνωμία που συνεχίζεται αμείωτη επί 150 χρόνια; Η απάντηση είναι απλή: ο Δαρβίνος απομυθοποίησε τον άνθρωπο, τον έβαλε μέσα στον φυσικό κόσμο, τον έκανε αντικείμενο της επιστημονικής προσέγγισης ─και αυτό είναι κάτι που πολλοί από εμάς δεν θέλουμε να δεχτούμε…

Το βιβλίο επιχειρεί να δείξει ότι η άρνηση της ιδέας της εξέλιξης είναι κατάλοιπο της ιστορίας μας που σήμερα δεν εξυπηρετεί κανέναν σκοπό, ούτε καν τη συντήρηση της ιδέας μιας μεταφυσικής δύναμης∙ ότι λειτουργεί ως τροχοπέδη στην καλλιέργεια μιας πανανθρώπινης αντίληψης για τον άνθρωπο και μιας αρμονικής συνύπαρξής του με τον πλανήτη∙ ότι, αντίθετα, η παραδοχή πως είμαστε κι εμείς ένα προϊόν της ίδιας διαδικασίας με την οποία δημιουργήθηκε κάθε άλλη μορφή ζωής είναι, πέρα από την επιστημονική της ορθότητα, η αληθινή πηγή ταπεινότητας και συνυπευθυνότητας μπροστά στο κοινό μέλλον μας…

 Η σκελετική δομή των πρόσθιων άκρων του ανθρώπου, του σκύλου, της φάλαινας κι ενός πτηνού. Οι ομοιότητες, που αντικατοπτρίζονται στις αντιστοιχίες των μερών, οφείλονται στο γεγονός ότι και οι τέσσερις δομές προέρχονται από την ίδια προγονική μορφή (τεκμήριο κοινής καταγωγής). Οι διαφορές είναι το αποτέλεσμα της εξελικτικής πίεσης για διαφορετικές λειτουργίες: χρήση εργαλείων, τρέξιμο, κολύμβηση, πτήση (τεκμήριο της δράσης του μηχανισμού «μεταλλαγή-επιλογή»).

Η απληστία υπονομεύει τη βάση της βιολογικής μας υπόστασης, το φυσικό μας περιβάλλον. Ο φανατισμός υπονομεύει τη βάση της κοινωνικής μας υπόστασης, την πολιτισμική μας διαφορετικότητα. Μέσα από τη θεωρία της εξέλιξης μπορούμε να δούμε ολοκάθαρα ποιες ήταν οι δυνάμεις που μας έφεραν στο σημείο που είμαστε, να τις κατανοήσουμε και να τις τιθασεύσουμε.

Ο Κάρολος Ροβέρτος Δαρβίνος (Charles Robert Darwin) (12 Φεβρουαρίου 1809-19 Απριλίου 1882) ήταν Βρετανός φυσιοδίφης, συλλέκτης και γεωλόγος ο οποίος έμεινε διάσημος στην ιστορία ως ο θεμελιωτής της θεωρίας της εξέλιξης, καθώς και ως εισηγητής της θεωρίας της φυσικής επιλογής, μέσω της οποίας πρότεινε ότι συντελείται η εξέλιξη. Η θεωρία της εξέλιξης αποτελεί σήμερα αναπόσπαστο μέρος της βιολογίας.

O Δαρβίνος ανέπτυξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη φυσική ιστορία όταν σπούδαζε ιατρική και μετά θεολογία στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Το πενταετές ταξίδι του με το πλοίο Beagle τον κατέστησε διάσημο σαν γεωλόγο και η έκδοση του ημερολογίου του για το ταξίδι σαν διάσημο και πολύ καλό συγγραφέα. Οι παρατηρήσεις του στην βιολογία τον οδήγησαν να μελετήσει τη μετάλλαξη των ειδών και να αναπτύξει τη θεωρία του για τη φυσική επιλογή το 1838. Είχε πολύ καλή επίγνωση του γεγονότος ότι πολλοί άλλοι είχαν τιμωρηθεί αυστηρά για τέτοιες "αιρετικές" ιδέες, όμως, συνέχισε τις έρευνες του, μιλώντας μόνο στους πιο στενούς του φίλους, μέχρι να συγκεντρώσει τις αποδείξεις που χρειαζόταν. Το 1858 όμως, όταν έμαθε ότι ο Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας είχε αναπτύξει μια παρόμοια θεωρία, αναγκάστηκε να δημοσιοποιήσει πρόωρα τη θεωρία του.

Το βιβλίο του On the Origin of Species by Means of Natural Selection or The Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (που συνήθως αναφέρεται ως Η καταγωγή των ειδών) που εκδόθηκε το 1859 καθιέρωσε την εξέλιξη από κοινή καταγωγή σαν την πρωταρχική επιστημονική εξήγηση για την ποικιλότητα στην φύση. Εξέτασε την ανθρώπινη εξέλιξη και σεξουαλική επιλογή στο The Descent of Man and Selection in Relation to Sex και το The Expression of the Emotions in Man and Animals. Έγραψε μια σειρά από βιβλία που αναφέρονται στις έρευνες του για τα φυτά. Το τελευταίο βιβλίο του Δαρβίνου ασχολείται με τους γεωσκώληκες και την επίδραση τους στο έδαφος.

Το 2009 συμπληρώθηκαν 150 χρόνια από την πρώτη δημοσίευση της Καταγωγής των ειδών του Κάρολου Δαρβίνου, αλλά και 200 χρόνια από τη γέννησή του και από την πρώτη δημοσίευση του έργου του Λαμάρκ Φιλοσοφική Ζωολογία. Το ΜΙΕΤ, συμμετέχοντας στον εορτασμό, αναδημοσίευσε (Δεκέμβριος 2008) το πρώτο μεταφρασμένο στα ελληνικά κείμενο του Δαρβίνου, το Βιογραφικόν σχεδίασμα μικρού τινος παιδίου, από τον Σπυρίδωνα Μηλιαράκη το 1877, δημοσιευμένο στην Εστία (τόμος Δ΄, τχ. 104, σελ. 817-824).

Η ΝΕΟΛΑΙΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960

Ιωάννα Παπαθανασίου Με τη συνεργασία των

Πολίνας Ιορδανίδου, Άντας Κάπολα, Τάσου Σακελλαρόπουλου, Αγγελικής Χριστοδούλου

Η ΝΕΟΛΑΙΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ

ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960

Αρχειακές τεκμηριώσεις και

αυτοβιογραφικές καταθέσεις

Αθήνα, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς - Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε. 2008

680 σελ. (η έκδοση περιλαμβάνει CD)

Τιμή 25.00 €, στο βιβλιοπωλείο μας 22.50 €

«…Σαράντα πέντε σχεδόν χρόνια μετά τη δημιουργία της, το καλοκαίρι του 1964, η «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη» παραμένει στη συλλογική μνήμη της Αριστεράς, κυρίως σε μια γενιά νεολαίων που την στελέχωσαν και την πλαισίωσαν στα μέσα της δεκαετίας του 1960, ως κυρίαρχο σημείο αναφοράς. Αν το βραχύβιο της ύπαρξής της ─2,5 μόνο χρόνια─ έχει διαγραφεί από την συλλογική μνήμη, η ΔΝΛ δεν εγγράφεται απλά ως η πολιτική οργάνωση η οποία συμπύκνωσε τις διεκδικήσεις και τα αιτήματα του νεολαιίστικου κινήματος και τα αναδιατύπωσε με πολιτικούς όρους ως θέσεις σε "ιδιάζοντες" καιρούς. Λειτουργεί ακόμα ως ιδιαίτερη και μοναδική συλλογικότητα που διαμόρφωσε συμπεριφορές και πρότυπα, αξιακούς κώδικες και στάσεις ζωής και που δεν περιορίστηκε απλά και μόνο στην άρθρωση και εκφορά ενός αριστερού πολυδύναμου πολιτικού λόγου.

 Ο Γρηγόρης Λαμπράκης στην τελευταία,
πριν από την δολοφονία του,
ομιλία στην αίθουσα του ΔΣΚ Θεσσαλονίκης.
22/5/1963, ΑΣΚΙ, φωτογραφικό αρχείο

Μια οργάνωση αυτόνομη, ριζοσπαστική και πρωτοπόρα, κινητοποίησε τους ανήσυχους νέους των πόλεων και τους ανέδειξε σε ενεργό πολιτικό υποκείμενο. Κατάφερε να αποδεσμεύσει από τους φόβους, να συσπειρώσει και να εμπνεύσει τη νεολαία στην, αποστασιοποιημένη από την Αριστερά, ενδοχώρα, στην ύπαιθρο, ακόμα και στα ακρότατα σημεία των "επιτηρούμενων ζωνών". Τους οδήγησε σε "καλούς" αγώνες και τους μύησε στη νέα πολιτική κουλτούρα της Αριστεεράς· τους απέδωσε, τέλος, ένα ιδιαίτερο στοιχείο ταυτότητας το οποίο ακόμα διατηρούν και επιμένουν να προβάλλουν, όταν εμβληματικά εξακολουθούν να αναγνωρίζονται ως Λαμπράκηδες…»

(Το σκεπτικό της έρευνας
Ιωάννα Παπαθανασίου)

Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Τάκης Μπενάς
καθ’ οδόν προς το συνέδριο της ΠΟΔΝ στη Βουδαπέστη.
4/1964, ΑΣΚΙ, αρχείο Τάκη Μπενά