ΑΡΧΕΙΟΤΑΞΙΟ ΤΕΥΧΟΣ 20

Αρχειοτάξιο 
Περιοδική Έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας 
Τεύχος 20, Δεκέμβριος 2018

Ο Σπύρος Ασδραχάς στον κόσμο της έρευνας 
Κείμενα: συλλογικό 
Αθήνα, ΑΣΚΙ & Εκδόσεις Θεμέλιο 2018 
Σελίδες: 250, με α/μ εικόνες 
Διαστάσεις: 20 x 19 εκ. 
ISBN χαρτόδετου: 978-960-310-405-6 /// ISSN 1108-4553 
Τιμή: 16,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 14,40 €  




ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ο ΣΠΥΡΟΣ ΑΣΔΡΑΧΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

•Από το Αρχειοτάξιο

•Βαγγέλης Καραμανωλάκης - Αρματωμένα λόγια: ο Σπύρος Ασδραχάς στα ΑΣΚΙ
•Μια συζήτηση του Σπύρου Ασδραχά με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη και τη Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου
•Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης
Ο Σπύρος I. Ασδραχάς στις λευκαδίτικες σπουδές διά βίου, στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1960-1965, 1987-2001 και στο Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας 1983-2011
•Ευτυχία Δ. Λιάτα
Τα Σεμινάρια του Σπ. I. Ασδραχά (ΚΝΕ/ΙΕ, 1994-2007) στο Διαδίκτυο
•Θανάσης Καλαφάτης
Ο Σπύρος Ασδραχάς και το Σεμινάριο της Επιτροπής Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος
•Ν. Ε. Καραπιδάκης
Το Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και ο Σπύρος Ασδραχάς: μια πρώτη αποτίμηση
•Νίκος Θεοτοκάς
Ο Σπύρος Ασδραχάς και η διδασκαλία της έρευνας στην Ιστορία και τις Κοινωνικές Επιστήμες
•Σπύρος Ι. Ασδραχάς
Εβδομήντα χρόνια από την 28η Οκτωβρίου 1940
•Σπύρος I. Ασδραχάς
Ένα ιντερμέτζο

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΤΟΥ 1968
•Κατερίνα Λαμπρινού
Δωδεκατικοί και αντιδωδεκατικοί στα χρόνια του χάους
•Θόδωρος Μαλικιώσης
Τα χρόνια της εξορίας στη Λέρο και η Διάσπαση του ΚΚΕ
•Μίμης Μανωλάκος
Μια προσωπική περιπέτεια στο ενιαίο ΚΚΕ: από το καλοκαίρι του 1967 έως τη Διάσπαση τον Φλεβάρη του 1968
•Ερρίκος Γιαμαλάκης
Η Διάσπαση του ΚΚΕ τον Φλεβάρη του 1968
•Μαρία Ηλιού
Μια προσωπική αποσπασματική αντίληψη της Διάσπασης του ΚΚΕ
•Μάκης Καβουριάρης
Αναμνήσεις από τη Δικτατορία του 1967 και τη Διάσπαση του ΚΚΕ το 1968
•Σωτήρης Βαλντέν
Διάσπαση του ΚΚΕ και ανανεωτική Αριστερά: μια μαρτυρία

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
•Κωστής Καρπόζηλος - Ελένη Κυραμαργιού
Μεταξύ απεργίας και επανάστασης: Λιπάσματα Δραπετσώνας, 10 Ιουλίου 1929
•Νίκη Παπαηλιάκη
Η μάχη της Καντάνου, Μάιος 1941: τελευταία μάχη του πολέμου ή πρώτη μάχη της Αντίστασης;
•Ζήσιμος Χ. Συνοδινός
Οι τραπεζικοί και το συνδικαλιστικό αντιστασιακό κίνημα 1941-1944
•Τάσος Κωστόπουλος
Οι αλύτρωτοι, τα όρνια και το καλαμπόκι: μια έκθεση του 1942 για τη βουλγαρική επισιτιστική βοήθεια στην κατεχόμενη Δυτική Μακεδονία
•Βασίλης Καρύδης
Η Λαϊκή Δικαιοσύνη στην "Ελεύθερη Ελλάδα" της Κατοχής
•Ρεβέκκα Καραγάτση
Προφορικές μαρτυρίες για την αντίσταση στην Αγία Παρασκευή Λέσβου

ΑΡΧΕΙΟΛΟΓΗΜΑΤΑ 
•Βαγγέλης Καραμανωλάκης - Κώστας Κατσακιώρης
Αχτίδες φωτός από τη Μόσχα: ελληνίδες αγωνίστριες και πολιτικές κρατούμενες προς την Επιτροπή σοβιετικών γυναικών (1960-1964)

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ
•Έφη Γαζή
Λούνα: ξανακατοικώντας την ιστορία

ΧΡΟΝΙΚΟ
•Το ημερολόγιο των ΑΣΚΙ

ΠΩΣ ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΕΠΙΝΟΗΣΑΝ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ. 900 ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΕΙΔΥΛΛΙΟ

Marilyn Yalom  
Πώς οι Γάλλοι επινόησαν τον έρωτα. 900 χρόνια πάθος και ειδύλλιο

Μετάφραση: Δάφνη Κιούση 
Αθήνα, Εκδόσεις Άγρα 2018 
Σελίδες: 406, με α/μ εικόνες 
Διαστάσεις: 14 x 21 εκ. 
ISBN χαρτόδετου: 978-960-505-361-1 
Τιμή: 20,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 18,00 € 




Η Μαίριλυν Γιάλομ αναζητώντας τις πηγές της ιδιαίτερης σχέσης της Γαλλίας με τον έρωτα, αναδιφεί τη λογοτεχνία και την ιστορία της χώρας. Εδώ και εκατοντάδες χρόνια οι Γάλλοι παρουσιάζονται ως πρωτοπόροι στην τέχνη του έρωτα, μέσα από τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τα τραγούδια, το θέατρο και τον κινηματογράφο τους.
Ξεκινώντας από τον αυλικό έρωτα και τους αρχετυπικούς εραστές Αβελάρδο και Ελοΐζα κατά τον Μεσαίωνα, η Μαίριλυν Γιάλομ αποδεικνύει πως η γαλλική ιδέα του έρωτα εξελίχθηκε ιστορικά και μεταμορφώθηκε μέσα στους αιώνες, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τα ιδιαίτερα στοιχεία που καθιστούν το ειδύλλιο στη Γαλλία διαφορετικό από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Η Φαίδρα, η φανταστική ηρωίδα του Ρακίνα, ο κυνικός έρωτας στον Μολιέρο, οι ερωτικές επιστολές της Ζυλί ντε Λεσπινάς, η προσωπικότητα και τα γραπτά της Ζωρζ Σαντ, το ερωτικό πάθος της με τον Αλφρέντ ντε Μυσσέ, η Μαντάμ Μποβαρύ και η Αισθηματική αγωγή, ο Συρανό ντε Μπερζεράκ, ο Προυστ, ο Αντρέ Ζιντ, η Κολέτ αλλά και ο έρωτας των υπαρξιστών Σιμόν ντε Μπωβουάρ και Ζαν-Πωλ Σάρτρ και το πάθος και ο πόθος στον γαλλικό κινηματογράφο, ενσαρκώνουν τις διαφορετικές εκφάνσεις της ρομαντικής αβρότητας, του πάθους στα χρόνια της Επανάστασης, του λιμπερτινισμού, του έρωτα μεταξύ ανδρών και μεταξύ γυναικών, του υπαρξισμού και της ερωτοληψίας, καθώς και του πόθου τον 21ο αιώνα.
Ακόμη κι όταν η Γιάλομ ελαφραίνει την ατμόσφαιρα με παρεκβάσεις που αποκαλύπτουν τη δική της σκωπτική θεώρηση του κόσμου, αυτή η εκπληκτικά γραμμένη και εξαιρετικά καθηλωτική της μελέτη αναλυτικής πολιτισμικής ιστορίας αποτελεί ακαδημαϊκή κατηγορία από μόνη της.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου) 

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΤΩΝ ΣΤΡΟΦΑΔΩΝ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ

Robert A. McCabe, Κατερίνα Λυμπεροπούλου  
Ο τελευταίος μοναχός των Στροφάδων. Αναφορά από ένα άγνωστο νησί του Ιονίου

Κείμενα: συλλογικό 
Μετάφραση: Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη 
Αθήνα, Εκδόσεις Πατάκη 2018 
Σελίδες: 243, με α/μ εικόνες και σχέδια 
Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.
ISBN πανόδετου: 978-960-16-8174-0 
Τιμή: 22,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 19,80 € 

 

Σε μια από τις πιο απομακρυσμένες γωνιές των ελληνικών θαλασσών βρίσκεται το μικροσκοπικό νησί Σταμφάνη, που μαζί με τη νησίδα Άρπυια σχηματίζει το σύμπλεγμα των Στροφάδων.

Είναι ένα νησάκι με έκταση 1,5 τετρ. χλμ. περίπου, 27 μίλια νοτίως της Ζακύνθου. Παρότι άγνωστο στους περισσότερους Έλληνες, φιλοξενεί ένα μοναδικό μνημείο, ένα οχυρωμένο μοναστηριακό συγκρότημα με εκκλησία που έχει τις ρίζες του στον 13ο αιώνα. Το μοναστήρι υπέστη σοβαρές ζημιές στον σεισμό του 1997 και σήμερα στέκει εγκαταλειμμένο. Ο τελευταίος μοναχός πέθανε το 2017, μετά από 38 χρόνια αφοσίωσης και σχεδόν απομόνωσης. Το ακρωτηριασμένο «κουκούλι» του καστρομονάστηρου το επιτηρεί πια μόνο ένας επιστάτης.

Αυτό το βιβλίο έχει σκοπό να μιλήσει στον κόσμο για την Ιερά Μονή των Στροφάδων και να εντείνει το ενδιαφέρον για τη διάσωσή της. Στον πυρήνα του είναι τα λόγια του ίδιου του τελευταίου μοναχού της, του πατέρα Γρηγόρη, ο οποίος «ξεναγεί» τον αναγνώστη σ’ αυτό το ιστορικό μοναστήρι –στα παρεκκλήσια του, στην Τραπεζαρία, στους μύλους, στους φούρνους και στις κατοικίες– αλλά και στις φυσικές ομορφιές του νησιού όπως απεικονίζονται στις υπέροχες φωτογραφίες του Robert McCabe. Οι μαρτυρίες του καραβοκύρη που πήγαινε προμήθειες στον πατέρα Γρηγόρη, καθώς και του τελευταίου φαροφύλακα που κάποτε ήταν ο μόνος σύντροφός του στο νησί, «ντύνουν» με λόγο τις φωτογραφίες αυτές –όπως και τα κείμενα για την ιστορία, τη γεωλογία, το φυσικό περιβάλλον, την αρχιτεκτονική των Στροφάδων, αλλά και τα σχέδια που παρουσιάζουν τις φάσεις κατασκευής του μοναστηριού.

Οι Στροφάδες θα αποτυπωθούν για πάντα στη μνήμη όποιου διαβάσει το βιβλίο και κανείς δεν θα μείνει ασυγκίνητος από το ιστορικό καστρομονάστηρό τους.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου) 

ΣΥΜΒΙΩΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΙΝΩΤΑΥΡΟ. ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΜΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥ

Κατερίνα Ρωμιοπούλου  
Συμβίωση με τον Μινώταυρο. Αναμνήσεις από τη ζωή μιας αρχαιολόγου

Αθήνα, Εκδόσεις Ποταμός 2018 
Σελίδες: 255, με α/μ εικόνες 
Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ. 
ISBN χαρτόδετου: 978-960-545-105-9 
Τιμή: 15,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 13,50 € 



Γεννήθηκα στην Αλεξανδρούπολη αλλά μεγάλωσα και σπούδασα στη Θεσσαλονίκη. Συμπλήρωσα τις σπουδές μου στην Ελβετία και τη Γερμανία. Η σχέση μου με τον δημόσιο βίο της χώρας εντάσσεται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Ο Μινώταυρος είναι τέρας της ελληνικής μυθολογίας, ένα είδος Κακού που διαθέτει λογική. Από την εποχή του μυθικού βασιλιά της Κρήτης Μίνωα έως σήμερα που το όνομά του συνδέεται με οικονομικές καταστροφές της παγκόσμιας ανθρώπινης κοινωνίας, καταδικασμένο να ζει μέσα στο σκοτεινό Λαβύρινθο, χωρίς τη θέλησή του, από μια άποψη δυστυχισμένο κι αυτό, είναι ο εχθρός που πρέπει να εξοντώσουμε ή να παρακάμψουμε για να επιβιώσουμε ως πολιτισμένοι κι ελεύθεροι άνθρωποι. Για μένα ο Μινώταυρος είναι η νοοτροπἰα και οι ευτελείς επινοήσεις του ελληνικού δημόσιου συστήματος.

Η αφήγησή μου δεν είναι αυτοβιογραφία αλλά μια επιλεκτική περιγραφή συμβάντων και κατάθεση εμπειριών, που θα βοηθήσουν ίσως τους αρχαιολόγους των νεότερων γενεών να μην αποθαρρύνονται και να επιμένουν στις αρχές της αξιοκρατίας, της επιστημονικής κατάρτισης και του δικαίου, καθώς και στην υλοποίηση των ονείρων τους που τους ώθησαν να διαλέξουν το περιπετειώδες και πολύμορφο αυτό επάγγελμα.

(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου) 

 

ΙΟΓΕΝΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ

Ζήσιμος Λορεντζάτος
Ιογενής πνευμονία

Μεταγραφή: Σοφία Μπόρα
Σημειώσεις, υστερόγραφο: Σταύρος Ζουμπουλάκης
Σειρά: Αρχειοθήκη, αρ. 1
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2018
Σελίδες: 88
Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.
ISBN χαρτόδετου: 978-960-250-730-8
Τιμή: 12,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 10,80 €



Με την «Ιογενή πνευμονία», κείμενο του Ζήσιμου Λορεντζάτου (1915–2004) που πρωτοκυκλοφόρησε το 2016 εκτός εμπορίου ως «Αντί ευχών», εγκαινιάζεται η νέα σειρά του ΜΙΕΤ «Αρχειοθήκη», η οποία θα περιλάβει αδημοσίευτα κείμενα (πεζά, ποιήματα, ημερολόγια, μαρτυρίες, επιστολές κ.ά.) που απόκεινται στα αρχεία του ΕΛΙΑ / ΜΙΕΤ καθώς και σε ιδιωτικά αρχεία. Στόχος της σειράς είναι να φέρει στο φως κείμενα άλλοτε κρυμμένα σε οικογενειακά αρχεία και άλλοτε προσιτά μόνο σε προϊδεασμένους ερευνητές.

Για το ιδιόμορφο αυτό γραπτό του Λορεντζάτου, που βρέθηκε στο αρχείο Λορεντζάτου του ΕΛΙΑ / ΜΙΕΤ και το οποίο μετέγραψε η Σοφία Μπόρα, σημειώνουμε, ενδεικτικά, από το Υστερόγραφο του Σταύρου Ζουμπουλάκη: «Το ανέκδοτο τούτο κείμενο, που αφηγείται μια προσωπική περιπέτεια υγείας, μπορεί να ξενίσει τον σταθερό αναγνώστη του συγγραφέα του. Ο Λορεντζάτος δεν ήταν εξομολογητικός, δεν μιλούσε για την ιδιωτική του ζωή ούτε καν στις φιλικές συναναστροφές. Τον ενοχλούσε πολύ και η παραμικρότερη ακόμη παρείσφρηση ιδιωτικών στοιχείων στη λογοτεχνία [...] Τη ζωή σου τη ζεις, δεν τη γράφεις, έλεγε και ξανάλεγε ο Λορεντζάτος, αυτό που γράφεις είναι μελέτες. Το να γράψει για τη ζωή του αποτελούσε, για εκείνον, ούτε λίγο ούτε πολύ, παρασπονδία».

Στις μετρημένες παρασπονδίες του, ο ίδιος ο Λορεντζάτος συγκαταλέγει «μια απόπειρα να περιγράψω (από αγάπη και μόνο για το μέρος) τη θαλασσινή γωνιά που γνωρίζω από τα παιδικά μου χρόνια και όπου κουβαλιέμαι ακόμα και πηγαίνω προσκυνητής στο νησί απ’ όπου κατάγομαι». Και παρόλο που ο συγγραφέας προσπαθεί να σβήσει τα προσωπικά στοιχεία από την αφήγησή του, είναι ολοφάνερο πως η περιπέτεια υγείας και η υπαρξιακή διαδρομή που τη συνοδεύει διαδραματίζονται στο νησί της καταγωγής του, την Κεφαλονιά.

(πηγή: ΜΙΕΤ)