ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΜΙΑΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ
349 σελ., τιμή 18.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 16.20 €
Η Έλλη Παππά κατέθεσε, το 1993 και το 1995, δύο κείμενά της στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, θέτοντας ως προϋπόθεση να δημοσιευτούν μόνο μετά τον θάνατό της. Το πρώτο κείμενο ήταν ένα δακτυλόγραφο 52 σελίδων, με τίτλο Υπόθεση Πλουμπίδη, και το δεύτερο μία ομάδα κειμένων (συνολικά 108 σελίδες) απαρτιζόμενη από: προλογικό σημείωμα με τίτλο Λίγα λόγια, αυτοβιογραφικό κείμενο, σώμα άρθρων της στις εφημερίδες Αυγή και Νέα με τίτλο Παράρτημα, κείμενο με τίτλο Γράμματα στον γιο μου και ιδιόχειρο γράμμα του Νίκου Πλουμπίδη προς την ίδια με ημερομηνία 4. V. 52. Το Μουσείο Μπενάκη, ανταποκρινόμενο στην επιθυμία της δωρήτριας, ξεκίνησε την προετοιμασία της έκδοσης μετά τον θάνατό της, τον Οκτώβριο του 2009 και σήμερα παραδίδει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό αυτούσια και δίχως παρεμβάσεις το σύνολο αυτής της μαρτυρίας. Πρόκειται για μία σύνθεση της ελληνικής πολιτικής σκηνής και της προσωπικής της διαδρομής, από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Οι πολιτικές της εμπειρίες και τα προσωπικά της βιώματα από εκείνη τη μακρά ιστορική περίοδο αναδεικνύουν όχι μόνο την προσωπική της διαδρομή, αλλά και τις ελπίδες, τις επιτυχίες, τις εντάσεις, τις συγκρούσεις και τα αδιέξοδα της ελληνικής Αριστεράς μέσα στο τοπίο του λαϊκού κινήματος. Παράλληλα καταγράφονται οι σχέσεις της με εμβληματικά πρόσωπα του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, όπως ο Νίκος Πλουμπίδης. Κυρίως όμως, στα κείμενα κυριαρχεί η σχέση της με τον Νίκο Μπελογιάννη.
Νίκος Μπελογιάννης
Κυρίαρχο πρόσωπο στο βιβλίο, εκτός από τον Νίκο Μπελογιάννη, είναι ο Νίκος Πλουμπίδης. Μέσα από την παρουσίαση της δράσης του, του οράματός του, της κομματικής πειθαρχίας που τον χαρακτήριζε και των επαφών του με άλλα πολιτικά πρόσωπα, εντός και εκτός Αριστεράς, η συγγραφέας προβάλει και την δική της πολιτική θέση για τον δρόμο της Αριστεράς μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Ξεδιπλώνεται έτσι, με τρόπο προσωπικό και συχνά δραματικό το εσωτερικό τοπίο, οι διαφορετικές προσεγγίσεις και οι αντιθέσεις για τις τύχες του ελληνικού αριστερού κινήματος.
Νίκος Πλουμπίδης
Τα κείμενα χαρακτηρίζονται από τον προσωπικό της τόνο και συναρτώνται με το είδος και το μέγεθος της εμπλοκής της στα πράγματα που έζησε. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν καθιστούν την μαρτυρία της αδύναμη: αυτή παραμένει ένα ουσιαστικό ιστορικό τεκμήριο μιας πολύ σκληρής εποχής με μεγάλα πολιτικά ελλείμματα. Πρόκειται για μια ισχυρή, προσωπική βέβαια, κατάθεση μιας αγωνίστριας που δεν εξαργύρωσε τη δράση της με ασύμβατη για το προσωπικό της παρελθόν, προσωπική καριέρα.
Έλλη Παππά
Η μαρτυρία της Έλλης Παππά έρχεται να ενισχύσει το σύνολο των καταθέσεων για την εμφυλιακή και μετεμφυλιακή Ελλάδα, για τη ζωή στις φυλακές, για τις διώξεις και τις δίκες των Ελλήνων κομμουνιστών. Η κατάθεσή της, μια μαρτυρία από την πλευρά της Αριστεράς, προσθέτει κρίσιμα στοιχεία στο οικοδόμημα της ελληνικής ιστορίας. Ενδυναμώνεται με τον τρόπο αυτόν, το σύνολο των αυτοπτών μαρτύρων, με όποια πλευρά κι αν στρατεύθηκαν. Η αποτίμηση, ο συνυπολογισμός αυτής της σύνθεσης, του συνόλου δηλαδή του ελληνικού παρελθόντος, πλουτίζει και μαζί αποσαφηνίζει την εικόνα του. Η σύνθεση και η σύνδεση των μαρτυριών αυτών τις καθιστά «παρατηρητήρια της Ιστορίας» και τοποθετεί την αποτίμηση του παρελθόντος έξω από τις καθηλώσεις που ορίζει η περιχαρακωμένη εμμονή και επιμονή στις ποικίλες συγκρούσεις.
Η Έλλη Παππά γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1920. Οι γονείς της, η ίδια και τα αδέλφια της, μεταξύ των οποίων και η Διδώ Σωτηρίου, έφτασαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά μετά την καταστροφή του 1922. Ήδη από τα νεανικά της χρόνια, την εποχή της Μεταξικής Δικτατορίας, εντάχθηκε στο λαϊκό κίνημα, μετέχοντας ενεργά σε αντικαθεστωτικές οργανώσεις. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στρατεύτηκε στην Αντίσταση, στις γραμμές του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ). Την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου έγινε μέλος του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ και μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας έλαβε μέρος στην προσπάθεια του κόμματος να ανασυγκροτήσει το μηχανισμό δράσης στη μετεμφυλιακή Αθήνα. Σε αντίξοες συνθήκες συνεργάστηκε στενά με ηγετικά στελέχη, όπως ο Νίκος Πλουμπίδης και ο Νίκος Μπελογιάννης, με τον οποίο συνδέθηκε και απέκτησε έναν γιο, τον Νίκο, που γεννήθηκε όταν και οι δύο είχαν πλέον συλληφθεί από τις αρχές ασφαλείας, τα Χριστούγεννα του 1950.
Η Έλλη Παππά, καταδικάστηκε σε θάνατο τον Φεβρουάριο του 1952, μαζί με τον 
Νίκο Μπελογιάννη και τους συναγωνιστές του Δημήτρη Μπάτση, Νικόλαο Καλούμενο και Ηλία Αργυριάδη∙ εκείνη δεν εκτελέστηκε γιατί ο γιος της ήταν, εκείνη την εποχή, μόλις επτά μηνών.
Μετά την αποφυλάκισή της από τις φυλακές Αβέρωφ, στο τέλος του 1963, εξακολούθησε τη δράση της στο αριστερό κίνημα. Εντάχθηκε στο νόμιμο μηχανισμό της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) και συνέβαλε στον αγώνα για τον εκδημοκρατισμό των πολιτικών συνθηκών που επικρατούσαν τότε, εργαζόμενη παράλληλα ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Δημοκρατική Αλλαγή. Τις πρώτες ημέρες μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 συνελήφθη και πάλι από το μηχανισμό ασφαλείας του δικτατορικού καθεστώτος και εξορίστηκε στη Γυάρο, απ’ όπου αποφυλακίστηκε για λόγους υγείας το 1968.
Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας, όπως και μετά τη μεταπολίτευση του 1974, εργάστηκε ως συντάκτρια λημμάτων σε εγκυκλοπαίδειες και ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες μέχρι το 1990. Από τότε και έως τον θάνατό της ασχολήθηκε με τη συγγραφή άρθρων και βιβλίων σχετικών με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τα πολιτικά ζητήματα του δέκατου ένατου και του εικοστού αιώνα. Πέθανε στην Αθήνα στις 27 Οκτωβρίου του 2009.
Διαβάστε το άρθρο του Διονύση Ν. Μουσμούτη στην έντυπη έκδοση Βιβλιοθήκη της εφημερίδας Ελευθεροτυπία (9/10/2010) εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου