ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗ, ΤΟΥ ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΟΥ ΣΚΕΝΤΕΡΜΠΕΗ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ. ΜΙΑ ΑΘΗΣΑΥΡΙΣΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Μάχη Παΐζη-Αποστολοπούλου   
Γεωργίου Καστριώτη, του επιλεγόμενου Σκεντέρμπεη Βίος και πολιτεία. Μια αθησαύριστη βιογραφία στα ελληνικά

Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών / Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών 2018 
Σελίδες: 232 
Διαστάσεις: 17 x 24 εκ. 
ISBN χαρτόδετου: 978-960-9538-73-2  
Τιμή: 25,00 € // στο βιβλιοπωλείο μας 22,50 €



Μολονότι πάμπολλες βιογραφίες έχουν γραφτεί σε ξένες γλώσσες για τον Γεώργιο Καστριώτη, η πρώτη βιογραφία του στα ελληνικά ήρθε αργά, αν και οι απόψεις περί ελληνικής καταγωγής του και τα κατορθώματά του εναντίον των οθωμανικών στρατευμάτων ήταν φυσικό να συγκινήσουν ιδιαίτερα το ελληνόφωνο κοινό. Η παλαιότερη βιογραφία του γραμμένη στα ελληνικά γνωρίζαμε ως τώρα πως δημοσιεύτηκε το 1812 στη Μόσχα και αποτελούσε μετάφραση του έργου του R. P. Duponcet, Histoire de Scanderbeg, Roy d’Albanie, που είχε εκδοθεί στο Παρίσι το 1709.

Σε χειρόγραφο των μέσων του 18ου αιώνα που απόκειται σήμερα στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, εντόπισα ανάμεσα σε άλλα σαράντα κείμενα σχετικά με την ιστορία των Οθωμανών μιαν άγνωστη ως σήμερα βιογραφία του Σκεντέρμπεη στα ελληνικά. Το κείμενό της κατέγραψε στο χειρόγραφο αυτό ο δημιουργός και κτήτοράς του, ο κωνσταντινουπολίτης Νικόλαος Καρατζάς, λόγιος, βιβλιόφιλος και αντιγραφέας χειρογράφων, που έζησε στο διάστημα 1705-1787. Το χειρόγραφο περιήλθε στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου από δωρεά του μητροπολίτη Κορυτσάς Ευλόγιου Κουρίλα.

Το κείμενο της βιογραφίας εκτείνεται σε 140 σελίδες (70 φύλλα του χφ) και έχει τον τίτλο Περὶ τῶν ἀξίων καὶ ἐνδόξων κατορθωμάτων Γεωργίου τοῦ Κρόγια, ἑλληνικὰ Καστριώτου, τοῦ ἐπιλεγομένου Σκενδέρμπεη, αὐθέντου καὶ ἡγεμόνος Ἀλβανίας τε καὶ Ἠπείρου.
Πουθενά δεν σημειώνεται το όνομα του συγγραφέα ή του μεταφραστή ούτε η χρονολογία της συγγραφής ή της μετάφρασης. Από τη μελέτη του κειμένου κατέληξα πως ο ανώνυμος Ελληνας μετέφρασε το έργο του Demetriο Francο, Commentario de le cose de Turchi, et del S. Georgio Scanderbeg, principe di Epyrro. Con la sua vita et le vittorie per lui fatte…, δημοσιευμένο για πρώτη φορά στη Βενετία το 1540. Εσωτερικά ωστόσο στοιχεία με οδήγησαν στο συμπέρασμα, πως ο έλληνας μεταφραστής είχε μπροστά του την έκδοση του έργου που έκανε το 1584 ο Giovanni Bonardo επιφέροντας κάποιες επεμβάσεις στην αρχική έκδοση και με παραλλαγμένο τον τίτλο: Gli illustri e gloriosi gesti et vittoriose imprese fatte contra Turchi, dal Sign. D. Giorgio Castriotto.

Αξίζει να σημειωθεί πως το ελληνικό κείμενο δεν αποτελεί μια κατά λέξη αλλά μια δημιουργική μετάφραση του έργου. Η παράλειψη λέξεων ή και φράσεων και η συνειδητή αποσιώπηση των τμημάτων που επαινούν τη Βενετία οδηγούν στο συμπέρασμα, πως η ελληνική αυτή βιογραφία πρέπει να συσχετιστεί είτε με το αντιτουρκικό μένος του ιερομόναχου Ιερεμία Κακαβέλα (ci.1643-ci.1698), του οποίου η μετάφραση του έργου Ιστορικόν του πολέμου των Τούρκων υπο κάτω εις το κάστρον της Βιένας και της ήττης αυτών παραδίδεται στο ίδιο χειρόγραφο, είτε με την πολιτική της Ρωσίας που από τις αρχές ήδη του 18ου αιώνα επιδίωκε να ξεσηκώσει τους λαούς της Βαλκανικής εναντίον των Οθωμανών, πολιτική που κατέληξε στον αποτυχημένο για τους Έλληνες ξεσηκωμό του 1770.

Στο βιβλίο εκδίδεται το ελληνικό κείμενο της βιογραφίας του Γεώργιου Καστριώτη με εκτενή Εισαγωγή και Σχόλια.

(πηγή: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών)