JOSEF KOUDELKA

Josef Koudelka
ΕΙΣΒΟΛΗ ΠΡΑΓΑ 68

Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2008
293 σελ., τιμή 50.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 42.50 €

Το 1968, ο Josef Koudelka ήταν τριάντα χρονών. Παρόλο που επί έξι χρόνια φωτογράφιζε τσιγγάνους και θεατρικές παραστάσεις, δεν είχε καλύψει ποτέ ειδησεογραφικά κάποιο γεγονός.

Κατά τη διάρκεια της Άνοιξης της Πράγας, τη νύχτα της 21ης Αυγούστου, τα τεθωρακισμένα του Συμφώνου της Βαρσοβίας εισήλθαν στην πόλη. Ο Κoudelka είχε επιστρέψει την προηγούμενη μέρα από τη Ρουμανία, όπου ακολουθούσε τους τσιγγάνους. Τράβηξε, λοιπόν μια σειρά φωτογραφιών από τα γεγονότα της Πράγας και κατάφερε να τις περάσει λαθραία έξω από τη χώρα. Οι εικόνες έφτασαν στη Νέα Υόρκη κι ένα χρόνο μετά, το ρεπορτάζ κυκλοφόρησε από το φωτογραφικό πρακτορείο Magnum Photos. Προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν αντίποινα, οι εικόνες αποδόθηκαν σε κάποιον ανώνυμο Τσέχο φωτογράφο, κάτι που δεν εμπόδισε τον Koudelka να κερδίσει ανωνύμως το βραβείο Robert Capa.

 

Έπρεπε ωστόσο να περάσουν δεκαέξι χρόνια, όταν πια ο πατέρας του φωτογράφου είχε πεθάνει και η οικογένειά του δεν κινδύνευε, για να αναγνωρίσει δημόσια την πατρότητα των εικόνων του. Σαράντα χρόνια μετά τα γεγονότα της Πράγας, ο Koudelka έχει επιλέξει 250 περίπου από αυτές τις μοναδικές φωτογραφίες. Οι περισσότερες από αυτές δημοσιεύονται για πρώτη φορά.
 

JOSEF KOUDELKA

Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2008

274 σελ., τιμή 75.00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 63.75 €

O Josef Koudelka εγκαταλείπει την Πράγα το 1970. Την εποχή εκείνη είχε ήδη φωτογραφίσει τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και περατώσει το μνημειώδες έργο του με θέμα τους τσιγγάνους. Στη διάρκεια της μοναχικής του εξορίας περιέρχεται τον κόσμο, πάντα έτοιμος να μοιραστεί, με ξεχωριστή συντροφικότητα και θέρμη, τις χαρές και τις λύπες των ανθρώπων που συναντά στο διάβα του.Τον διακατέχει μια ακατάσχετη επιθυμία να βλέπει. Ωστόσο οι διαχρονικές εικόνες του, συνθέσεις πάντοτε μεγάλης ακρίβειας, δεν αφήνουν να διαφανεί κανένα σημείο αναφοράς, καμιά βεβαιότητα. Μόνο την ένταση και τη συναισθηματική φόρτιση ενός βλέμματος που διερευνά την μοναδικότητα των τόπων, των αντικειμένων και των ανθρώπων. Το έργο του Josef Koudelka αποτελεί αδιάσειστο τεκμήριο της σπάνιας όσο και ισχυρής προσωπικότητας του φωτογράφου.

Η αναδρομική αυτή έκδοση, μέσα από τις μαρτυρίες των Robert Delpire, Anna Fàrovà, Pierre Soulages, Otomar Krejča, Michel Frizot, Petr Kràl, Dominique Eddė και Gilles Tiberghien, αναδεικνύει τα στάδια της καλλιτεχνικής παραγωγής του Koudelka, καθώς και τη συνεχή πρόοδο και την ένταση που τη χαρακτηρίζει: από τις πρώτες λήψεις του (σε πρώτη δημοσίευση), τις φωτογραφίες θεάτρου, τις εικόνες των τσιγγάνων, τις απόψεις της εισβολής του 1968 στην Πράγα και τη σειρά των «Εξοριών» μέχρι τις πιο πρόσφατες πανοραμικές δημιουργίες του.

Τα δύο λευκώματα εκδόθηκαν στο πλαίσιο της αναδρομικής έκθεσης του Josef Koudelka που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη (Οδός Πειραιώς), από τις 17 Σεπτεμβρίου 2008 και για τους δύο επόμενους μήνες.

O Josef Koudelka γεννήθηκε το 1938 σε ένα μικρό χωριό της Μοραβίας. Σπούδασε στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Πράγας και εργάστηκε ως μηχανικός αεροσκαφών.

Με τη βοήθεια μιας κριτικού τέχνης (Anna Fàrovà), έγινε μέλος το 1968 της Ένωσης Τσεχοσλοβάκων Καλλιτεχνών, προϋπόθεση από το καθεστώς για να αλλάξει επάγγελμα και να ασχοληθεί συστηματικά με τη φωτογραφία.Τότε άρχισε και τη φωτογραφική μελέτη πάνω στους τσιγγάνους, την οποία επέκτεινε στη Ρουμανία. Επιστρέφοντας από τους τσιγγάνους της Ρουμανίας, έπεσε πάνω στα γεγονότα της Άνοιξης της Πράγας, τα οποία απαθανάτισε, όχι με σκοπό τη δημοσίευση.

To 1970 o Κoudelka εγκαταλείπει τη Τσεχοσλοβακία (επιστρέφει το 1990 μετά την κατάρρευση του καθεστώτος), εγκαθίσταται στην Αγγλία, γίνεται μέλος του Μάγκνουμ, κάνει εκθέσεις (ΜΟΜΑ κ.ά.), εκδίδει βιβλία. Παράλληλα, ξεκινά μια μεγάλη περιήγηση όπου φωτογραφίζει τσιγγάνους της Ευρώπης, εγκαταλελειμμένα τοπία, θέματα από τα οποία απουσιάζει η επικοινωνία. Είναι οι ποιητικές και αινιγματικές «εξορίες» του.Το 1994 δίνει τη δική του ματιά στα Βαλκάνια, προσκεκλημένος του Θ. Αγγελόπουλου στα γυρίσματα της ταινίας «Το βλέμμα του Οδυσσέα». Μέχρι σήμερα συνεχίζει τα πανοραμικά του τοπία στη Γαλλία και άλλες χώρες (και Ελλάδα).